Lenglen arkhuan hun awm velah chuan Chhuantea
chu a sa channa hmun atang chuan inlam pan zai relin a rawn chhuak chho mek a, “
Zanin teh kher kher chu aw, alo chhuah ka rin teh lul nen chuan aw……” ti rilru vawng vawng chungin
hmanhmawh lo takin kawngpui lam chu a rawn pan chho chhat chhat a. A sa channa
hmun chu kawngpui atanga a hlat vak loh avangin kar lovah kawngpui chu a rawn
chhuak chho chawp chilh ve mai a. Chutia kawngpui a rawn chhuah chhoh hnu chuan
chawlh pahin a dumbur chu a phawrh nghal a, a zial mawlh mawlh a, chawlh hahdam
pah a mei a zuk zawh chuan inlam pan zai relin a kal leh ta a. Thui pawh ala kal
hman lo, pen sawm vel bak ala pen hman lovang tih turah chuan mipakhat hi a mah tawk zawnga lokal chu a hmu a, “ Tunge
niang aw…” ti rilru chungin hmalam pan
chuan a kal zel a, a lo hnai tual tual a, han kal pelh mai atum lai chuan
hmeichhia, amah chauha lokal a ni tih chu a hre chawp chilh mai a, biak pawh be
lemlo chuan a khualtha kal pelh ve mai a. A kal pelh mai na chhan pawh kalpui
midang nei turah a ngaih vang a ni. A kal puite a tawk mai dawn emaw ti a kawi
khat a kal leh hnu chuan tumah a tawk ta silova, chutia tumah a tawh tak si
lovah chuan, nichin lawk a ahmeichhe tawh , ngawi reng a akal pelh hnu kha a
ngaihtuah ta em em mai a, hmeichhia, khaw kar kawngah mahni chauh leh nghal a, tun ang thim
tawh hnu a a hmu chu, a ngaihtuah deuh avang chuan a um let leh ta a, thui tak
pawh um ngai lovin a um pha leh mai a. Chutia a um phak hnu chuan hmeichhe hnenah
chuan, “ Tun ang zan thim hnuah mahni chauh leh nghalin khawnge maw I kal dawn
le”, tiin a zawt a, hmeichhia chuan, “ ka haw dawn a, nia, ka duh aiin ka tlai
ta hret alawm maw le, ka unaupa nena haw
rual tur kan ni a, ka nghak a, a lo thleng ta mai si lova, ngaihzawng a nei a,
zan lam a rim nghal a duh a nih dawn hi ka ti a ka hawsan ta mai a nih hi” a ti
a, Chhuantea chuan , “ a nih tak chu…, chu I unaupa chuan a ti khawtlai zo ta
vek che a nih tak chu mawle, ti rawh hmeichhia hetiang thim hnua khawkar kawnga
mahni chauha kal chu a him love, hlauhte pawh a hlauh awm, ka zuk thlah ang
che” a ti a. A ruk tak chuan Chhuantea pawh hi a riltam tawh ang reng hle mai
a, riltam tawh lama fing sarih zet la kal leh hnuhnawh chu a phur teh chiam
lova, mahse mahni chauha hmeichhia thim hnua han thlahthlam chu a tlawm ngai ve
tlat a, a hmeichhia pawh chuan , “ a ngailo, zawi muangin ka kal ang a, ka
thleng ve mai ang, I ram vak chau awm si a, I rilte pawh atam tawh ang, han haw
zawk rawh a ti tak na in,” Chhuante chuan,
“chutiang ni love ka zuk thlah ang che,” a ti a. Tichuan an in zui thla ta hnak
hnak a, engati teh reng emaw ni sawi tur hi an van dun em em mai a, ngawi
rengin an in chhawm thla dun ta hnak hnak a. Chhuantea hi tlangval tlawmngai, thiante
zinga ti ti thiam, tawngtam zawk zawk erawh ni lem lo a ni, hemi zan ber kher
hian enga tinge tawng tur a hriat tlat loh amah pawhin mak a inti hial zawk a
ni. Chutia ngawi renga mahni rilru ve ve
kawm a an kal chu rin aiin an lo kal chak a, hmeichhia te khawdai chu an lo
thleng dawn reng mai a, ral atang chuan
mei engte pawh chu a hmuh theih ta a, chutah hmeichhia chuan, “ a tawk tawh e,
ka lawm lutuk, mahni chauha khawhar taka ka kal tur kan khua thleng min thlah
a, I rilte pawh atam tawh awm ropui mai si a, heta tang hi chuan ka ngaihtuahawm
tawh love, han kir leh tawh zawk rawh”, a rawn ti chhuak phawng mai a. Chhuantea
rilru lo kawm tui ta pheng pawh chu a harh chhuak zawk a, a phu deuh zawk nghe
nghe a. A han hawi chhuah chuan khua chu an hnaih tawh tih a hre ve chauh a, “
Hemi thleng thleng ka thlah tawh che a, hemi chen lokal ta sa sa chu in inthleng
in ka thlah law law ang che” a ti a. A rilru takah phei chuan a riltam tawh em
avangin chaw ei a sawm chu beisei chiah lo mahse, thingpui tal in tur a a sawm
alo in beisei ru ve em em a….
A tawk tawh e, a tih miau avang chuan
Chhuantea pawh chuan a tilui ta bik lova, mahse a rilru erawh chuan mak a ti
hle mai a, chutia mak a tih rilruk tawh nak alai chuan hmeichhia chuan, “ mak
ti duh suh, ka lawm lutuk tak tak a lawm,” a ala rawn ti ta
deuh deuh zawk zaw mah a. Chhuantea ngaih chu a tha lo tulh tulh mai a,
a ngaihtuahna te nen lam mai a a rawn hre zel ta mai chu, “ he nu hi mihring aw
zawng a nilo ka kap pawp mai dawn emaw ni chu le,” a ti a. Chu pawh chu chu
hmeichhia chuan a lo la hre leh zel a, hmeichhia chuan, “ I duh leh min kap la,
min kap thei chuang loving,” a ti ta mai a. Chhuantea rilru chu a buai tulh tulh
a, chutia min kap la a tih avang chuan a silai engtik lai maha phatsan ngai
lotu chu a lek kang a, a han kau ri rap mai a, chutah pawh chuan
hmeichhe mit meng ah chuan hlauhna leh zamna hmel reng reng hmuh tur a la awm
chuang lo. Chutih a hnehin min kap rawh a la ti ta talh a, mipa rilru zaidamna
chuan a tlin ta ngang lova, a silai chu a han hmet a, a puak lova, a hmet leh a
ala puak leh ta chuang lova, a vawi thumna atan a han hmet leh a, a puak leh ta
chuang lova, chutah zet zawng mihring a nilo tih a hre chiang ta kher mai…Mipa,
manilomaha pa in tih rilruk leh ramhuai meuh pawh hlauh chin eih pawh nei
ngailo Chhuantea meuh pawh chuan a rilru tak chuan a hlau deuh a, mahse
hmeichhia chuan min hlau duh suh, helai ruama Lalber fanu ka ni a, ramsa zawng zawng
te hi ka ho nula ten an en kawl a, helai ruam chhung ah hian I ram vak ngun hle
a niang ka nau nula hote chuan an hmu cham chi mai che a, an hmuh ngun thu che
hi an sawi cham chi a, tumkhat chu, “chuti teh fa kauva rawn chhuak ngun chu
tunge maw a nih le,” tiin ka hote rual chuan ka lokal ve ta a, “Awtchiah lui dung vela I kal, lungpui leh lengkir kar vela inzo tak
maia i in perhkai nalh nalh lai takin ka
rawn hmu ve che a, a tir ah chuan ka haw hle mai che a, sa reng reng I kah
theih loh turin ka ven uluk tir leh zual ta a, kha mi ka hmuh hnu che khan ka
ngaihtuahna ah I awm ta reng mai a, ka ngai tulh tulh che a, I che vel hmuh leh
hi ka chak em em thin a, ka pa hian ka vah chhuah ve hi a phal ngai meuh lova,
tumkhat chu ka dil ta chawt mai a, a lo rem ti ve mial a, tichuan tun hun hi a
lo tleng ta a nih hi,” a ti a…Chhuantea chuan engmah pawh sawi lo chuan inlam
panin a kalsan ta vang vang mai a, in a thlen meuh chuan zan dan 10 hi a lo ri
tawh nghe nghe a….. “Engtia han tih chi nge ni ang a, engtia chhan chi nge ni
ang aw,” tiin Chhuante a chu a mut hmunah chuan a in ngiahtuah nasa em em mai
a, mut pawh a muhil thei lo reng a, a let a let kual a, chutia rei vaklo emaw a
la tih lai chuan sana a han en chuan zinglam dar 5 hi a lo ri der tawh mai a,
zinga a sahdal leh thangchep kam te en tur a neih a vangin mut loh law law a
men tlang chu tha zawkin a hre ta nghe nghe a. Tichuan a tho a, meite nunin
thingpuite a lum a, a hnu rei vak lovah chuan a pa pawh chu a rawn tho chhuak
ve chawpchilh nghal mai a, a pa nen chuan tap mei ai pahin thingpuite an in a,
an ti ti zel bawk a, a rilru tak chuan nizan lama athil tawn chu a pa chu hrilh
a chak ang reng hle mai a, hrilh nge tha ang a hrilh rih loh tihah a in khap
buai nasa hle mai a, hrilh hrih loh tha zawk a a hriat a vang chuan engdang
sawi tawh lem lo chuan a thangkam en tur chuan a insiam mawlh mawlh a ram lam
pan chuan a chhuak ta hnak hnak a…
Chutia, Chhuantea a chhuah hnu chuan a
pa ngaih chu Chhuantea awmdan atang chuan a tha thei hauh lo mai a, tukdang
anglo takin a ngaihtuah rilru reng mai a, mahse eng em thleng turah ngai lo
chuan a thingpui no hnihna chu a dawm chhunzawm leh mai a, chutihlai chuan an
nu zing tho pawh chu a rawn per phei det det a, ar in kawngka hawng a, ar te a
chhuah fel hnu chuan, a tih thin dan pangngai angin lehkhabu a chhiar a, an nu
chuan eirawng a bawl tan ve nghal a……An nu hnenah chuan Chhuantea awmdan chu
hrilh tur nge hrilh loh tur tih a inkhap buai em em a,a rilru ah chuan a thil
chhiar lai pawh chu a ngaihtuah hleithei meuh lova, mahse hrilh rih loh tha zawkin a hre ta rih a.
Chhuantea pawh chuan nizan lama a
thiltawn chu tak tak nge mumang mai tih
te ngaihtuah rilru neuh neuh chung chuan
a thangkamna hmun lam pan chuan a kal thla zel a. Kar lo ah a thleng thla chawpchilh
ve nghal mai a, a thangkamte a enkual den den a, tukdang ah chuan a awk thei hle thin kha a ni
a, hemi ni hian a thangkam ah reng reng chuan awk alo awm lova, mak pawh a ti
rilru hle nghe nghe a. A ngaihtuahna ah nizan lam thil ringawt a ngaihtuah a,
engtia tih chi nge niang aw tia a in ngaihtuah neuh neuh lai chuan, a thangkam
hnuhnung ber awmna hmun chu a thleng thla a, he tah hi chuan awk ngei tawh tur a a beisei a ni a, nidangah
helai hmun hi chu a khan deuh bik avang hian a awk lo ngai lova, a rilru chuan
awk tur chiang sa ah a dah ringawt tawh a, mahse hemi zing hian a lo awk bik
miah lo mai a, nizan lama a thil tawn nen chuan a ngaihbel deuh a, mak a ti
tulh tulh mai nghe nghe a…..chutiang a beidawng tak chuan ala awm ngai lova, pali
pang tal hi zing dang ah chuan a hawn ziah a, hemi zing hi chuan engmah hawn
tur a nei ta si lo chu a chhungte lo beiseina a ti thlawn dawn tih a hriat avang
chuan nuam a ti lo hle mai a. Kah tur tal a awm ang a, tiin tukdanga a kah duh
ngai hleih loh chepa kah tur zawn pahin vau ah chuan a zuk lut thla a, nidang
ah chuan an tam thei hle thin kha a ni a, kah tin ah pawh a tin ngai lova, a
tih trit phah zawk mai mai kha a hlauh zawk thin a vanga kap duh lo kha a ni a.
Hemi zing kher kher hian enge maw an hriat ni an reh thap mai a, a beidawng ru
hle mai a, a sana a han en a zing dar 8 a lo hnai kuar tawh a, tukdangah chuan
hetiang hunah hi chuan in a thleng tawh thin kha a ni a. Hemi tuk hi chuan
engmah a hawn dawn loh avang a nuam ti lo khan kah tur tal a zawng khawtlai kha
a ni a, chutia kah tur takngial pawh hmu lova beidawng tak a awm chu, chawlh
hahdam pah in a dumbur a phawrh a, vaihlo chu a zial a, sawntlung pawng rem
laiah chuan thut hmun a rem a, mei a tan a, a han si hlat hlat a. Nidang anglo
tak mai a engmah hawn lova a haw tur chu hrehawm a ti khawp mai a, a han
ngaihtuah chiang thin a, he thil hi nizan lam a a thiltawn nen khan inzawmna
nei tlat in a ring a, a buai ru em em mai a… chutia rilru ngaihtuahna buai taka
a awm lai chuan a mei zuk lai pawh chu a
lo zu zo hman der mai a. Haw tuma a tho chhuak chiah chu, vauah chuan sa thawm
a hre ta tlat mai a, thawmdim takin a veh thla den den a, a hnaih thla zel a,
hnah a ti che laih lai hi a zuk hmu a, ngunthluk leh zualin a han en vang vang
a, a zang sen ther mai chu a zuk hmu a, ka kap mai ang nge, a aia a tawlh rem
hun ka nghak ang aw…. a ti rilru neuh neuh a, mahse kah mai thain a hria a, a
silai chuan an tin vang vang a, a kap puak ta dur mai a, a sa kah chu a zuang
zawk a, a let thla nghal tawp tawp a, tho leh tur a awm tawh lo. A sa kah chu a
zuk chian a, Sakhi tuai alo ni a, a beidawn tuk tak mai a, chutianga Sakhi a
hawn thei dawn hlauh mai chu a lawm hle a, a sa kah ruang chu a hlawm a, a ipte
puiah chuan ke lawr ngauh mai hian a ak a, haw zai a rel ta a. Chutia haw tuma
a in her leh dawn chiah tih chuan, “aw” a hre ta tlat mai…. “aw” lo chhuahna
lam a han enchianga, tumah a hmu si lova, a in her a, haw tuma pen hnih pen
thum vel a pen hman ang tih chuan “aw” ngai bawk chuan a rawn ko leh a, a lehhawi
a, “aw” lo chhuahna lam bawk chu a en leh a, tunge maw tun ang hun ah min ko
tur awm le a ti rilru a. Tukthuan ei hun chauh a la ni a, fehchhuah a la hun si
lova, a ngaih chu a tha chiah lova, han hawsan ngawt mai chu a hreh bawk si a.
A sakah chu a iptepui chawp chuan a dah a, “aw” lo chhuahna lam pan chuan a kal
ta a, a zuk au vak vak a, “tunge min ko, tunge..” a zuk ti a, thehmeh ang mai
hian a reh tlawk tlawk mai si a. Chhangtu reng reng a hre lova, ka bengchhe ri
mai mai a ni ange ti rilru chungin haw tum chuan a in her a, a sa kah a dahna
lam pan a akal leh tur chiah chu, a kalna tur kawng ah chuan Nula hmeltha em em
mai, nizana a zuk thlah ngei mai chu a hmu ta thut mai a, a ni chuan hlauh en
ah pawh a en tawh lova, “nang bawk maw….?? Enge tun ang hunah he tah I tih”, a
ti a, eng hehu ah vak a ngai tawh hran lova, nizana athlah tawh hnu ngei nula
kha a ni tih ahriat tlat tawh avangin a hlau hran tawh lo a ni. Nula chuan, “ka
lo nghak che a, nizanah khan ka lung I tiawi vak lova, sa zawng zawng ka naute
ka ven uluk tir a nih kha, I thangkam ah pawh pakhat mah an awh loh kha,
beidawng tak a, sawntlung pawnga I thu ka hmuh che khan ka khawngaih che a,
sakhi tuai hi ka kah tir ta che a nih hi,” a ti a……Chhuantea chuan tawngkam khat
pawha chhang lo chuan sa dahna lam pan chuan a kal a, a kalkawnga nula pawh chu
en lovin han kal pelh mai a tum a, mahse nula chuan a lo dang tlat a, “thilsawi
duh ka nei, hawh saw tah sawn I sawi dun teh ang,” a ti a, Chhuantea chuan, aw
pawh a ti lova, aih pawh a ti chuang lova, a
kal pel a, nula chuan a zui a, a sakhi kah a dahna hmun sawntlung pawng hmun rem zet mai, a
hahchawlhna hmun ah khan a dumbur chu phawrh in mei a zial a, a han tan leh a,
kal paha zuk mai tum a ni a, a chhan chu
tukthuan ei a hun tawh avangin a hmanhmawh rilru ve deuh tawh a, chutia kal mai
tuma a sa kah la a ah a tumlai tak mai chuan
nula chuan kal lo turin a ngen a, “ ka thusawi hi min ngaihthlak sak
hram teh,” a ti a, chutia a ngen takah chuan Chhuantea pawh chuan kalsan mai
chu a duh ta bik lova, hetihlai hian Chhuante hian nula hi a en duh miah lo. A
enkhan hmeltha a ti lutuk a, a zunah a uai palh ang tih mawlh mai kha a hlauh
ber a nih vanga en duh lo a ni a. Chutia kal mai tum tawh a nih avang khan a
ding uaih tawh chu chu nula thusawi ngaithla tur chuan thuthmun a rem tha leh
ta a, nula chu a bulah a lo thu a, ti hian a chanchin a sawi ta a…. “Langkaih
ruam a lalber fanu ka ni a, ka sawitak ang khan I ram vak te, awtchiah lui dung
lung pui chung vela I in perh kai tharh tharhte ka hmuh che khan ka duh lutuk
che a, Chhuante, hawh min nei la, khawvela mi ropui ber ah ka siam ang che,
chuan ho hran neiin ka pa lak atang pawn kan indang thei ang a, ram zautak kan
enkawl ang a, sa chu I duh leh duh loh a thu a ni mai, he Langkaih ruam a hausa
ber ah ka siam bawk ang che” tiin a sawm ta aa…. Chhuantea ngaihtuahna pawh a
buai ve ta map mai…Nula hmeltha eltiangin chutiang a a sawm chu rilru buai
lohna chi zia zang a ni lo, Mahse a rilru kap tu ber mai chu mihring pangngai a ni ve tlat lo mai
chu a ni a, ngaihtuahna siam a harsa a ti ve ngei mai le….Chhuantea chuan, “
eng pawh ni se hei tukthuan ei hun a pel lam mah tawh a ni a, hun dangah kan la
sawizawm dawn nia,” a ti ta a. Chuti chuan a sakhi tuai kah ak chung chuan a
haw ta a…..in a thlen chuan a chhungte chuan chaw an lo eisan hman tawh a, a
chhungte rin loh deuh mai a sakhi a hawn chu an lawm tlang khawp mai a, a nu
chuan, “ chaw te eikham fel te te la, hei I sa hawn chu I nauten an lo puah
thei a lawm,” a ti a. Chaw ei chu a siamsak nghal zung zung a, A pa ngaih erawh
a tha lo tulh tulh a, tukdang aia a rei
ta bik tlat mai te leh nidanga a zing thangkam en in Chepa leh Buarchawm vel
bak hawn ngailo khan sakhi tuai a rawn la hawn leh zelte chu a pa ngaih ti tha
lo tu a ni ting mai a, Chhuante, “ tinge tukin chu I van rei em em ve,” tiin a
zawt hial a. Chhuantea chuan chaw ei chung chuan, “engdang mah ni love, sakhi
hi ka pel duh a, ka rei ta deuh a lawm le,” tih zawngin a chhang a……..
Chutia chaw te a eikham hnu chuan a
naute sakhi puah chu a puahpui zawm ve nghal mai a, a naute chuan lo awm hahdam
rawh kan ti thei a lawm an tih pawh chuan a duh bik thak lova, a naute sa puah
chu a pui ve nghal bawrh bawrh a, chutianga buai zualpui a reh hnu chuan Chhuantea
chu a hma zan a a tlai var tawh avang khan a muzal mai mai chu a muhil nghal
bawrh bawrh mai a, a mumangah chuan chu Lasi nula hmeltha em em mai bawk chu a
hmu a, a rawn ko a, Chhuantea chu a harh
zawk a, reilote a muhil emaw a tih laiin a harh chiah a sana a han en chuan
tlailam dar thum a lo ri dawn tawh chu niin, a thangkamte en tur leh sava riak
ilo vel chang tur chuan a insiam nghal mawlh mawlh a, a rilru chhungril takah
erawh chuan Lasi nula hmel tha em em mai bak chu a awm hlei thei lova, a
ngaihtuah veng veng mai a, a insiam pah chuan a faifuk rat rat a, a insiam zawh
chuan ram lam pan chuan a chhuak leh ta a. A rilru a Lasi nula hmuh inbeisei,
beisei tak tak ngam chiah si lo chuan a awm a, chutiang thil vel ngaihtuaha
akal zel lai chuan a thangkamna an huan peng chu a thleng chawpchilh nghal mai
a, zinglamah a en tawh tho avang nge ni, nidanga a tih thin dan mah nise, tukin
zing a a awh loh avang khan athang kam te chu kalpah vel mai mai tawh a, tin
khua a tlai deuh tawh avangin sahnu thar a awm leh awm loh enthlithlai hmasak a
duh bawk a vangin a thangkam chu a en uluk hman lo a ni. An huan mawnga sih an
tlan thin ah chuan, a hnu thar a awm leh awm loh en tur chuan a chhuk thla zel
a, chutih rual chuan a rilruah Lasi nula ngawt mai chu a awm a, hmuh leh a chak
em em rualin, hmuh tawh loh chu a tana tha ber a nih a ring bawk si a, chu Lasi
nula hmelthatna chuan a zem a tan der a
ni tih reng a hrelo.
Tichuan sa hnu chu a lo thar ang reng
phian mai a, thangte te dawhin chan zai a rel ta a, ni suk chen vel ai maha
hniam a ni tawh, a tla lek lek tawh tih chuan a thangte ah chuan a lawnkai a,
sa lokal hun nghak chuan a thu ngawi ta hle hle mai a…….a rilru ah chuan Lasi
nula ngawt mai chu a awm zawk a, hmuh leh a chak em em mai a. Chutih rualin
kawng lehlam zawnga a ngaihtuah chuan a tan chuan hmuh loh chu a finthlak ber
in a hre lawi si a, chutiang a Lasi nula chungchang vel a ngiahtuah neuh neuh
lai chuan reilo te maw a tih kha, zan dar sarih a lo ri reng tawh mai a, haw zai
a rel ve ta a…..
In a thlenchuan a chhungte tuilum lo
lumsak chuan a inbual fai a, zan dang chi ni se vengthlang hmeithai fanu Puii
rim turin a chhuak nghal mai tur a nia, mahse hemi zan hian lenchhuah zai reng
reng a rel lova. A pa chuan Chhuantea nungchang chu a mak hi a ti tulh tulh mai
a, a chik deuh deuh a, mak ti zual tulh lehnghal a. Engmah phei chu a zawt
chuang hlei lova, chutia ringhlel ang zia zanga zawh pawh chu tlangvala pumpa a
lung tih awih loh te reu reu a hlau ve a……
Karkhat chhung zet mai a thangkam entur
chuan zing tin a kal ziah a,Tlai lamah lah nise a ramchhuak ziah bawk a, mahse he Lasi nula nen a an in tawn atang
khan sa reng reng hi a awk in a kap thei ta hauh lo mai a, a chhungte pawhin an
rilru tak chuan mak an ti hle mai a. A diktak chuan sa hi an nghei ngai lo mai
pawh ni lovin, sarep leh chepa ilo vel chu an rep tlar terh tuarh thin kha a ni
a, kar khat zet mai chutia sa reng reng la thei lova a awm hnu chuan an sa rep
neihsa pawh chu an ei zo ti tih tawh chu a ni deuh der mai a, sakhi sa rep tul
khat chauh an nei tawh a.
Chutianga karkhat zet mai a reh tak
vang2 hnu chuan, Chhuantea chu a lung a leng thei ta em em mai a, hmuh leh hlan
a nghakhlel hle mai a, mahse a hmu leh mai thei tawh si lo…..hmuh leh tumin
nitin mai chuan a ramchhuak a, thehmeh ang hlauh hian a reh hian a reh tlawk tlawk
mai bawk si….a lungleng lutuk chuan awm ngaihna pawh hi a hre meuh lo a ni. A
changin lui dungte a zawh vak a, a chang leh a lokal mial takin tiin zan thim
dawn thleng thleng in a nghak a, mahse lokal tih reng reng a awm thei si
lo…chutia, karkhat pumhlum thak mai lungleng leh beidawng em em a, a awm hnu
chuan, Thawhtan zing a thangkam en tur a akal leh chuan, a thangkam zawng zawng
ah chuan Chepa hi a lo awk vek mai a, a ngaih chu a ngam deuh huai in a in hria
a. Lasi nula hmuh inring chuan a hawi vel ruai a, mahse tumah a hmu bawk si lo, thawm hriat tur
tal a awm hlauh dah law maw tiin a beng te an chhi a, rengchal hram leh zuva
thawm bak thawm hriat tur reng reng a awm bawk si lo….
Chumi ni tlai chuan, a tihdan thin
pangngai bawkin Chhuantea chu sa chang turin a chhuak leh a, ni chu a tla dawn
suar suar tawh a, a sa channa tur thrangte ah chuan a thu vang tawh a, sa lokal
hun nghak chuan ngawi rengin a thu a, chutah rei pawh a la thu hman lovang tih
ah chuan Sazuk Pachal ki tha zet mai hi a rawn chhuak ta mai a, khua pawh a la
thim lo, ni a tla fel awrh tih chauh a la ni a, sihdet hman pawh a la ngai lova….a
silai chuan an tin vang vang a, a kah dawn chiah chuan, hmeichhe nui ri a hre
ta tlat mai a, chu nui ri chuan a ti phu zawk a, a thawm hria chuan sa chu a
tlanchhe ta a. A ruk tak chuan a thin a rim em em mai a. Khatianga sazuk
chaltha leh ki hreu nalh kha a la kap miah lova, a ui hle mai a, chutia a sa
chanchhuah ber a tlanchhiat takah chuan haw mai chu tha in a hre ta a. A sa
channa hmun atang chuan zawi muangin a chhuk a, haw zai chu a rel ta a. Chutia
haw tum a a in her rem chiah tih chuan “aw” a hre ta a, chu “aw” chu Chhuantea
bengah chuan a mikhual thlawt lo. A hriat tawh hnu ngei a ni……. chu “aw” chuan,
“Ka ramsa zinga ka chhuanvawr ber a nih kha, ka hmuh tir duh che a,ka rawn
hruai a nih kha,” a ti a. A hnu ah chuan
chu Lasi nula hmeltha em em mai chu Chhuante a hma ah chuan a rawn kal phei ta
a. Chhuantea chuan a lo en tlawk tlawk a, a hmuh lohna a rei ta bawk a a ngai
ngang a niang, a en lo phal tawh bik lo a ni. Chhuantea chuan ngai hle mahse, a
ngaihzia erawh a ti lang tha duh lem lova, a maherawhchu tih lan tum lo eng ang
mahse a thup tak tak thei bik chuang lova. Chu Lasi nula chuan a duh thu leh a
ngaih thin thu chu a sawi melh melh a, a pa in ramchhuah zen zen a phal loh
thute, chuvanga bo ta vang vang a nih thu te, a lunglen thute a sawi a. Hemi
tum pawh hian chhuantea chuan a ngaihthu te, a lunglen thute a zawn nasat thin
thute chu a zep zo tawh bik lova, lungrual tak chuan an ti ti a, Lasi nula
chuan inneihpui ah bawk a sawm a, mahse Chhuantea chuan hun lokal phawt sela la
ngaihtuah that tur thuin a chhang thung a. A rilru takah erawh chuan a hma a
kan sawi tawh ang khan, mihring pangngai a nih lohna tak chuan a rilru a luah
reng a, chu chuan Chhuantea ngaihtuahna chu a ti buai em em reng a, a la ti
buai zual zel dawn pawh niin a lang a ani.
Chumi atang chuan Chhuante a nen
chuan chu Lasi chu an inzawl tan ta tak tak ta a ni. An in zawl thu hi Lasi
nula chuan tuma hnena sawi lo turin a ti a, a sawi chuan thil thalo zawk a
thlen palh a hlauh thute a sawi a, a thu a awih chuan A sazuk, a duat em em,
nichin a a hmuh tir ngei mai pawh chu a la kahtir tur thu sawiin, tunah rih chuan
saw laiah sawn I kah tur ka naute ka rawn hual chhuah tir ang, chu chu I
lo kap dawn nia a ti a, hun a neih tam loh avanga a kal a hun tak thu
sawi pah chuan, Chhuantea chu a kalsan ta rih a, a rang thei ang bera in hmuh
leh chu a tiam a, chuti chuan tun hun atan chuan an inthen ta rih a ni. Lasi
nula sawi ang tak tak chuan a hnu reilo teah chuan a sa kah tur Sakhi chu a
rawn kal phei chhet chhet a, Chhuantea chu hmu lo niawm fahran hian lungmuang
takin a bul vela hnim hnah chawr note chu a pet lawr den den a, ngaihngamlo tih
hriat tak mai chuan a hawikual leh ang zik zek a, a changin a beng a tunhra a,
tlanchhiat nghal mai in ring hian a awm a, mahse Chhuantea thawm reng reng chu
a hre lo. Chhuante a chuan a silai chuan a tin vang vang a, a kap let chiang
kher mai…chumi sakhi hawn chuan a haw ta a ni.
Chhuantea
chuan chumi atang chuan sa a la thei ta em em mai a, sa a kah loh leh a thangah
hian a awk thei em em mai a, tin in aiin ram nuam a ti leh zual ta zawk bawk a.
A pa ngaih tha lo lutuk chuan a tawp ah chuan Chhuantea chu a zawt ta rawih mai
a, Lasi nula khan sawi suh, I sawi chuan thil tha lo zawk a thleng palh ang a
tih avang khan a sawi duh lova, chhuanlam ho te te siam in a pha kawi reng a, a
pa pawh chuan tihngaihna vak a hre bik lova, a tha en ve tawp rih ta ngawt mai
a ni.
Chutia Lasi nen an inzawl tak tak hnu chuan
zep theih zia zang pawh a ni ta lova, a pa chuan a zawt leh thin a, mahse Lasi
nula khan sawi lo turin a ti tlat mai si a, engtik lai mai pawh khan an
zui/chenchilh reng a ni ta mai a. A chang phei chuan a pa leh a thenrual te
hnen a sawi chu a duh rum rum thin chang pawh a awm thin a ni. Chutianga a lo
nasat tak deuh hnu chuan a khua khua in an hre lo thei ta lova, a bikin a thian
kawm thin leh a chhungte chuan an zawt uluk hle thin a, mahse a sawi ngam tlat
lo mai a, sawi a tum ve leh hian Lasi ho kha an lo lang vat a, midang chuan an
hmu ve thei ngai lo thung. Chutianga an in zawl tak tak hnu chuan Chhunatea chu
in a haw loh zauh zauh a ching tan a, a chhungte pawn tih vak ngaihna an hre lo
hle mai a, tawngtai a duh bawk si lova, an mang a ang ru ta em em mai a, ahnu
deuh ah phei chuan an veng ti tih a ni deuh ber a. Mahni a ram chhuahte chu an
phal lova, a naute ho chu zui ve reng turin a pa chuan a ti a, tin ramchhuak lo
turin a khap nasa bawk a, mahse engtik lain nge a lo chhuah ruk hman te hi a
chang chuan an hre ngai lo. A lo bo leh daih mai thin a. A unaute chuan a
thangkam en na ah te an zui thin a, a thangkam te lah chu an han hmuh meuh
chuan mi pangngai ngaihah chuan han awk thei chi zia zang hi a lo ni lova,
mahse a rawn awk haw reng thin mai bawk si a, mak an ti hle mai a a ni. Chutianga
hun rei fe a awm hnu chuan, a vena ven sen chi zia zang niin an hre ta lova,
mangang ru tak chung si chuan ven em em hleihtheih a nih loha avang chuan an
tha en ve ta ringawt mai a, a pa in a khap nasat avang khan Lasi ho chuan a pa
chu an haw em em a, that turin Chhuantea chu an ti hial thin a ni.
A ramchhuak ni hnih ni thum a haw lo
thin te chu eng vakah mah an ngai tawh lova, ngaiah an neih a, tumkhat chu
karkhat lai mai a lo haw ta lova, a chungte chuan an ngaihtuah a, zawng tur
chuan a pa chuan a naute ho chu a tir ta hial a. An zuk zawn chuan an hmu mai
lova, nilengin an zawng a, thawm riva hriat tur takngial pawh a awm lova, thehmeh
ang mai hian a reh tlawk tlawk mai a, an han au vak vak thin a, chhangtu reng
an hre lo. Chutia beidawng em em a nileng mai a an zawn hnu chuan beidawn tawp nan
tal tiin an han zawng kual leh a, a thangkamna hmun te, a ram chhuahna hmunte
an zawng kim thawkhat viau tawh a, tlailam ni suk chen vel a ni tawh ang, bei
tih dawn tawp nan tiin a thangkamna hmun ah chuan an let leh a, a nau pakhat chuan an huan a thingkung
lianpui mai a sava lo fu chu perh a tum lai tak chuan chu thing zar sang tak
mai, chhuahchhawng zar awn ah chuan tui
tak mai hian a lo muhil bawrh bawrh lai chu a han hmu ta a, an han ko vak vak a, an au thawmah chuan Chhuantea chu a rawn harh a,
zawi muangin a rawn chhuk a, a hmel a dawldang em em a, a pilh/khem pheng phung
bawk a, a unau te ho chuan an hruai haw
ta a ni. He a thingkung lawnna hi mipangngai tan phei chuan lawn ve mai mai
theihna chi zia zang pawh a ni lo. Pa tling pa hnih pawm tia zet a lian a ni a,
pan hnah zam tir nan an hmang a, mau leihlawn an dawh a, pan hnahte chu an lo
thin a ni.
Chutia an hruai haw hnu chuan Chhuantea
chu a awmdan chanchinte chu an han zawt a, a sawi hreh ngang mai leh nghal a,
mahse sawi loh theih a ni tawh si lova, Kawngka khar vek ula ka sawi ang a ti
a, kawngka te chu an han khar tha sauh sauh a, a sawi dawn chiah tih chuan Lasi
ho chu an lo lang leh nghal a, engmah sawi lo tur a an tih avang khan a sawi
chuan thah ah an vau a, tin enge maw ni hlek a lo sawi pawn an sawisa hrep zel
thin kha a ni a, hemi tum pawh hian sawi an tum chiah kha, Lasi ho chuan an
sawisa a, a samte chu a tuai thur a, an beng bu lawp lawp a, a bula mite chuan
a sam thur pawp pawpte, an tuai bu lawp lawp te chu an hmu a, Lasi ho a ti tu
te tak erawh chu an hmu ve thei miah lo. Chuti chung chuan sawi loh theih niin
a hre lova, hetianga awm reng pawh hi amah pawh hian a ning rilru tawh a, a bo
dan chanchin chu ti hian a sawi ta a, “ Khatia ka bo kha, hmun nuam lutuk tak
maiah min hruai a, a nawmdan chu ka sawithiam lo,khawpui ropui tak a ni a, motor
a tam em em mai a, zanah pawh kawtthler zawng zawng te hi chhun ang main a eng
ut mai a, motor changkang tak maiah kan chuang a, kawngpui te lah chu a mam in
a nuam em em a, a tlet hian a tle hen mai a, kan tleng delh delh hi a ni ber
mai, nuam tak a ni” tiin a sawi a, chumi hmunah chuan kan cham reng a, hotel
changkang tak tak ah kan awm a, eitur tuihnai tha tha kan ei bawk a, a nawmdan
chu ka sawifiah thiam lo,” a ti hial a ni. Tichuan hemi hnu hian a chhungte
chuan ramkal chu an khap ta hial a, a thiante pawh chuan a rilru lak pen dan
tur zawngin a bulah chuan an tap nileng deuh chawt a, a awmdan te chu an zawt
thin a, sawi tak angkhan Lasi ho khan sawi an phal loh miau avangin a la sawi
tha ngam chuang lova, hetiang lam a lo sawi hlek tawh chuan a chhuah leh ve leh
an sawi sak hrep thin thu a sawi a, mahse a thiante chuan sawi tura an tih luih
tlat avangin nikhat chu a thiante chu hrilh a tum leh ta a, Chutia a thiante bul a sawi a
tum lai tak chuan Lasi ho bawk chu an rawn kal leh a, bang awng atang ten an lo
bih thla a, Chhuantea chuan a hmu vek a, a thian te bulah pawh, “ saw an lokal leh
tawh saw in hmu ve lo em ni,” a ti hial nghe nghe a ni.
A hnuah chuan, chutianga khawpui mawitak
an fanpuina ni awm a a sawi te chu a unaute chuan hmuh an chak em em a, a Lasi
zawlna ram ah chuan hruaiin an kalpui leh a, an han enchian chuan Changel
hmunte hi a lo pe hen hun mai a, Rairuang hmunte chu a lo thelh veng vung mai
a, helai ngei hi khawpui nuamtak fanpui aa inngaihna lai hmun kha niin an ngai
nghet ta hmak a, a mah ngei pawh chuan, an hruai bo tanna na hmun ni a a sawi a
ni nghe nghe a ni, chuvang chuan rinhleh rual lohin helai hmun ngei hi
Singapore khawpui tluka mawi leh nuam a Lasi ho in a mit an lo tih delna hmun
chu ni ngeiin a rin theih a ni.
Chutia a chhungten ram chhuah an phal lo
chungpawh chuan Lasi ho chuan an hruaichhuak lui thin a, an sawisa leh hrep mai
thin a, an sawisak hrep thin avang hian an tihdan hi a sawi ngam zen zen ngai
lova, he Lasi nula hian a duh thlu ngang a niang, “ mihringah ka rawn chang ang
a, khawchhak lam sumdawng angin ka rawn kal ang a, kan innei ang a, mipangngai
nun in kan nung dawn a nia, chuan kan
khawsak pawh a nuam viau ang,” ti te pawh in a thlem thin a ni.
Hetia, Lasi ho in an tihbuai tak em
avang hian a ramkal chhan chhuanlam thin a thangkam te chu a pa chuan zuk sut
vek turin a ti a, a naute ho nen chuan a thangkam sut tur chuan an kal a, a
thangkam te chu an sut phei zel a, he tah pawh hian thilmak deuh mai sawi tur a
awm leh, a nin awlsam taka a phawi zung zung chu a naute chuan theihtawp
chhuaha an tha zawng zawng sawmkhawm a an tan ngial pawn an phawi thei ve miah
lo. Hmawlh khen bur mai mai pawh theih tawp a phawi ve an tum pawn an thei lo
reng reng a ni.
A thangkamte sut a, a ramchuah an phal
loh hnu ah phei chuan Lasi ho chu an thin a rim zual sauh emaw tih tur hi a ni
a, a phal lo tu bera an ngaih a pa chu an haw em em mai a, a pa chu that turin
an ti thin a, mahse Chhuantea chuan a duh lova, an ti lui tlat chung pawn a ni
chuan a ti duh tlat lova, hemi avang
ringawt pawh hian sawisak a tuar hnem phah em em a ni. A tawpah phei chuan a pa that tur a an tih a, an thu a awih loh
avang chuan a thahna tur a an tih a chemte hmawr chu an ulhtliahsak hial a ni.
He chemte hi tun kum li kum nga liamta thleng kha chuan a chhungte hian an la
kawl tha nghe nghe a. Tunah hian an la dah tha em tih ka hre mai thei tawh lo.
Tichuan a kalna hmun apiangah an zui
emaw tih mai tur hi a ni a, a chanchin kimchang hi a thianten an hre chak thei
em em a, mahse a sawi dawn apiangin an rawn ti buai zel a, a chanchin kimchang
pawh hi tunthleng hian a hriat theih tak tak loh phah ta a ni. Hetiang reng
reng a Lasi in an tih buai reng avang hian a chhungte chuan an khawlam a haw
tir mai chu tha in an hre ta nghe nghe a, an khawlamah chuan Lasi ho chuan an
umzui an ring bik tawh lo pawh a ni mai thei, chuan haw mai tur chuan an ti a,
a ni pawh chuan hreh hle mahse atana tha tur zawk ah ngaiin lungawi tak in he
khua hi a chhuahsan ta a ni. Khua a chhuahsan hnu a a awmdan hi ka hre zui tawh
lova, a hnu daih ah, a mah leh a mah a intihhlum tak hial thu ka hre leh chauh
a, a khawngaihthlak hle a ni. Heta tang hian Lasi ho hian thlahthlam mai lovin
an la umzui zel a nih ka ring……….A TAWP TA
a ngaihnawm hle mai.han thawh zel teh
ReplyDeleteThis comment has been removed by the author.
ReplyDelete