ZANLAI THLIFIM LEH KEIMAH

Chu tlaini tla tur eng no riai chuan khawvel mawina hi a ti fiah zual bik hian a hriat a, ka room tukverh atang chua ka thlir a, a ngaite in lung len a rawn kai tho leh a, ka lunglenna min chhawk zangkhai deuh beiseiin ka hla duh zawngte ka ngaithla a, mahse a zual zel bawk si.

Mitthla ah hun liamta te a lo lang a, chu thil chuan a chang leh min ti nui a, a chang leh min ti lungngai a, chutiang suangtuahna hlimthla vak vel, chhun leh zan ang mai a, rawn in let thawk thawk chuan ka suang tuahna te chu a hruaikual zel a, tin heti hi a ni a, chutia ka suangtuahna vak velin nulat tlangval kara hmangaihna lo piang an tih ang chi khawvela ka hmangaih ber leh ka hmangaih awm chhun ni kumkhua tawh tur nena kan in tawntirhni atanga tun hun thleng mai chuan chiang em em mai hian min ngaihtuah chhuah tir a…..

Tlaikhua a lo ngui a, zan thimin min nang a, chhakah inthlahrung tak mai hian chhawrhthlapui chuan a mawina zia rawn chhuah a, ka lunglenna chu rawn kai thawh belh in, ka nunkhua chu a ngui ruai mai a, Nghilh tawh hnu nunhlui min ngaihtuah chhuahtir a, Thlifim a rawn thaw heuh heuh a, hmana mi kha ka ngaihtuah a, tun ah te hian khawnge a awm ang a, enge a tih ve ang le….min dawn ve thin ang em le…..???

Chutiang a lungleng leh khawhar taka ka awmlai chuan, ka rilru ah thil pakhat, ka ngaihthlak kham theih loh leh ka lo duh em em thin, ZANLAI THLIFIM Lallianmawia Pachuau in a phuah leh a sak kha ka rilru ah a lo lang uar uar a……..

He hla hi Lallianmawia Pachuau hian Kawrthah khua a, Sawrkar hnathawka a awmlai, Ni 15^th, October, 1983 khan, kha tih hunlaia a ngaihzawng nen chanchin an in hriat khat deuh avangin, zanlai thlifim lo thaw seng seng chu an inkara palai a nih mial beiseiin he hla hi a lo phuah chhuak ta a ni.

Zanlai thlifim aw ka D te khan,

Palai iangin alo tir che maw;

Kip ten min hlan la biahthu D zawng,

Duhten ka lo ngaithla e.

Chu thlifim lo thaw seng seng chuan a phuahtu ngaihtuahna ah hian, “ Ka ngaih em em khan, palai ang in a lo tir che em ni..?? eng biahthu nge a rawn ken tir che min han hrilh teh, chu aia thu ngaihthlak chak leh beisei ka nei chuang hlei nem, duh takin ka lo ngaithla ang e” tiin chu thifim lo thaw heuh heuh chu a be ve mawlh mawlh ngei ang le……..

 Chhawrhthlapui zankal vangkhua en tu,

A lo herchhuak lenkawlah;

Zalengtin tualchai an nui za e,

Mahten runkhawhar ka nghah laiin.

Ni e, chutia lungleng leh khawhar taka a awmlai chuan chhakah mitin mai lung ti leng em em thin tu  chawrhthlapui chu a lo chhuak eng no nghulh mai a, khuangchawi thla tih takah, boruak a thiangin chu chhawrhthlapui pawh chu hun danga chhawrhthlapui kha a nit a lo emaw ni le tih tur khawp hian a mawiin a eng bik a, tlangval lungleng zualte chuan tingtang nen an ngaihzawngte leihkapui tlang sang lai leh tlangzawl hmun rem laiah te chuan an lunglenna thu chu an au chhuahpui vawng vawng hlawm bawk a, an zing a tel ve mai pawh chu a chak rum rum a…Mahse, an zinga tel ve chu a inthlahrungin a tibuaitu mai a ni ang tih a hlau leh si a, telve chak em em mahse, tel ve lova, an lunglenna auchhuahpui thawm chu amah a, a in khawhar tak mai atanga lo ngaihthlak chu a thlang ta zawk a ni ngei ang……

         

Suihlung len tuar har ka tih nan e,

Lem ang min der lul lola;

Nakin sirah min hnawldawn ai chuan,

Tunah min hrilh rawh I dawn lungruk.

\

Chutia a suangtuahna vak velin, a ngaihzawng chuan  amah ngaia a lunglenna te chu a lo hre ve ang em le, a ngaih ang hian a ngai ve ang em le…..tih te a ngaihtuah neuh neuh a. A chang leh a rilru chuan thil ni lo pui pui te a suangtuah a. A ngaihzawng chuan ngai ve lovin, midang a nei tawh a niang a, nge ani hian dawt min lo hrilh in, min lo ngaizawng der ve mai mai niang le….. tihte thlengin a ngaihtuah a, mahse chutiang tur chuan a phal bik si lo……a han ngaihtuah chianga ani phal a phal loh theih a niin a hre bawk si lo. A rilru chu a i pik em em mai ni tur a ni. Nakin a min duh leh lova, mi dang min neihsan leh chuan na ka ti lutuk ang a, ka tuarchhuak zo lo palh ang e, chutianga min tih dawn ai chuan, tunah hian i rilru tak tak chu min hrilh rawh a ti ta thlawt mai a ni….

Thal romei leh rengchal ngirte hian,

Keizawng suihlung min len e;

Nichhun awm har leh zantlai ah pawh,

D ngaih puan ang ka bang ve si lo.

Lunglenna hi a la na ve ngang ni tur a ni, a ngaihtuahna zawng zawng luahkhat tu chu a ngai em em mai a, a han hawi vel a, a thlang phai ruam vel a romei zam paw chiai maite leh rengchal lo kiu vawng vawng te chuan a lunglenna chu a ti zual a, zan a ni emaw, chhun a ni emaw, tlai a ni emaw, eng hun lai mai pawh chuan a ngaihzawng a ngaihna hi a ban loh thu a au chhuahpui vawng vawng mai a ni. Mi thenkhat te hian an ngaihzawngte hi a mah ang em em hian an ngai ve ang em le…a ngaihzawng nih a nawm dan tur leh a ngaihzawng nih a nawm dan tur bik zia hi ka ngaihtuah fo thin…..

D ngaihlai an khawtlang lunglen hi,

A nem billo kan tawnah;

Khuahmun len loh zawng a pawi thin e,

Mahse tawnni her na ngai an ti.

He hla phuahtu rilzia hi helai chang ka ngaihthlak thlen a piang hian ka hrechhuak thin….A hla tlar khatna leh tlar hnihna khian a rilzia a puangchhuak chiang hle hian ka hria, “D ngaihlai an khawtlang lunglen hi, A nem billo kan tawnah;” Eng ber nge sawi a tum tih hi hriat thiam a har ka ti a, a mah ngei la dam in zawhfiah hi ka chak thin……. “D ngaih AIIN khawtlang lunglen hi, A nem billo kan tawnah” ti ta sela chuan a sawi tum hi a chiang em em ang a, mahse, “AN” a hmang tlat mai hian ngaihtuahna a ti buai hle a ni. D ngaih lunglen hi, khawtlang lunglen aiin a na zawk in tuar a har zawk tih sawi a tumna nge, D ngaih lunglen leh Khwtlang lunglen a tuar kawp zawk……??? A enga pawh chu ni sela, Khua hmuna an lenglo kha pawi a tie m em a, mahse a bei erawh ti dawng duh bik mai lovin, Tawn lehni a her ngeiin a ring a,  “Mahse tawnni her na ngai an ti,” tiin beiseina sang tak in a in hnem ta ngawt mai a ni.

He hla phuahtu Lallianmawia Pachuau ngaihtuahna ram ah hian ka zuk in dah chhin hian a hrehawm dan tur ka ngaihtuah fo thin. Tu pawh hi lunglenna nei vek kan ni ang a, a lunglenna thu hetianga thu mawi leh nalh tak mai a, a phuahchhuak thiam bik hian mi chungchuang a nih zia a pho lang chiang hle a ni…A mah hi hrelo kan tam in a rinawm loh a, kan hre deuh vek zawkin a rinawm a, hla phuahtu a ni a, Zaithiam a ni bawk a, a hla phuah leh sak te hian zoram dung leh vang mai piah lamah, kan zohnahthlak awmna zawng zawng chu a hrutchhuak vek ti ila kan uar lutuk lawng chu maw…hla tam tak a phuah a, aman a sa zel bawk a, chung zingah chuan kan hriat lar em em, tuna kan sawi mek, “Zanlai Thlifim” te, “ Nghilhbiksuh Rinpui” te, “ Famchan hma chuan” tih te mai bakah a dang tam tak a la awm a ni.

Hetia, Lallianmawia Pachuau  “Zanlai Thlifim” leh ka ngaih em em nena kan nundan a  inrem ziate ka ngaihtuah neuh neuh zel a…ka ngai em em mai a, khuahmun len loh zawng a pawi a ni…….ni e, a pawi tak zet zet…..a bak chu chhiar tuten lo ngaihtuah zawm ve tawh mai teh u……

ZIKPUII PA SIKNI ENG LEH KA NUNKHUA

“Thlasik a lo herchhuah meuh chuan,thil siam tinrengten ze thar chhuah in eng thawlna hla an sa a, tumah dang awt bik lovin mawi em em in an damchhan siamtu fakin an mawina te an lantir thin.”

             Ni chu a lo chhuak eng sur tawh a, ka piah mual Nongthymai tlang pangper phei a Far hnahte chu a en tle sut mai a, Rangkachak tui luan zawh hlim ang mai hian khawvel chu a tharin, chu zing nichhuak chuan a chei danglama. Thlifim a lo thaw heuh heuh a, chu thlifim chuan Far hnahte chu a chhem nghing dial dial a, Boruak chu a thiangin bawhbuaitu romei takngial pawh awm lovin khua chu a thiang kuk mai a, Kut bawrte lah chuan kawr ipte leh zak lum lai an chuh rawk rawk tawh a, inkuahkhawr hlat chung chuan Ni in Far hnah a en tlet sut mai te leh thlifimin a chhem nghin del del te chu ka thlir reng a, a aia mawi leh chuang tur hi a awm dawn em ni le…ka ti rilru vawng vawng a.

            Chu Sikni Eng mawi em em mai chuan ka khua hi a tihar in ka lung ati leng veng veng a, ruak riau hian ka inhria a, mahse eng thil nge ka mamawh ka hre chhuak thei silo, hreawm tak siin a nuam veng veng a, khawhar tak siin ka hlim ru veng veng lawi bawk si. Chutiang a lungleng leh khawhar taka ka awmlai chuan, ka rilru ah thil pakhat, ka ngaihtuah zawng ringawt pawha ka tiril timur seng seng thin tu, ka duh tawp theih loh alo lang a, chu thil chu “Zikpuii Pa Sikni Eng” kha a ni.

 “Sikni Eng” tih hla hi Zikpuii Pa hian, zofate tana rotling ni tur leh zo hnam a awmchhunga boral tawh ngailo turin, ni 7^th,November,1950 khan a lo phuah chhuak a, thlasik hun alo herchhuah apiangin kan lunglenna hla ber a ni ang a, a rei deuh deuh ang a, sak a hlawh zual deuh deuh zel ang..

            Tichuan Zikpuii Pa Sikni Eng chu ka rilru in ka sa riai riai a, a tawpah phei chuan ngaihtuahna mai a sak leh hriat chu duhtawk lovin Zikpuii Pa sikni eng in ziahna lehkhabu ngei mai chu, ka pindanah lut in ka va lachhuak a, ka chhiara ka rilruin ka sa tel zel bawk a, a hma pawhin ka chhiar fova, mahse hemi tum ang reng reng a uluk leh ngunthluk hian ka la chhiar ngailo. Hemi tum hi chuan Zikpuii Pa ngaihtuahna leh hmuhdante zu(k) hriatpui a, Zu(k) hmuhpui pha ve rei ruai hian ka inhria a, ka chhiara, ka chhiar nawn leh thin a, a rilzia leh a thukzia manchhuak telh telh hian ka inhria a, phuah chawp chu a ni ngei a, phuah luih erawh a nilo tih a lang chiang hle in ka hre thin. Hetiang ang reng reng a thu mawi leh nalh a remkhawm thiam tur chuan, turtu a awmin eng rau emaw hian Zikpuii Pa hi a pui a nih ka ring tlat. Tum vang ringawt a phuah chu ani lo tih a hriat ngawih ngawih ani. Hla tamtakte hi chu a phuahtu in a tum vang reng a phuah, phuah luih hi a tama, hetiang hi chuan belhchian pawh a dawl lo. He hla erawh hi chuan belh chian hi a dawlin,a belchiangtu apiangin a mawina leh hlutna an manchhuak tam telh telh zel dawn zawng a nih hi.

Thu leh hla lama khawvel huap pawha lar pha thiau, William Shakepear te, John Donne te, John Dryden te, PB Shelly te, meuh pawhin hei aia mawi hi chuan an chhepchhuak thiam bik hian ka ring lo.. Zikpuii Pa pawh hi anni tual chaina hmun a seilian a tualchai ve ni  ta ngat se, an huangchhungah hian a tel ve ngei hian ka ring thin.

            Zikpuii Pa hian khawvel hun inher danglam dan hi a hrechiangin a hmufiah em em a, a hun a zir zelin thing leh mau leh nungchate nunphung danglam dan te a hrechiang hle a ni. Mitam zawk ten thing leh mau ten hnah thar chhuahin an nunphung an thlak danglam ani tih pawh kan hriat loh lai, ngaihtuah pawh kan ngaihtuah phak loh lai leh, nungchate hram pawh bengchheng leh ninawm mai a kan ngaih laiin Zikpuii Pa thlirna mit leh beng atang chuan an mawiin an hlu em em a, Siamtu fak nana zethar chhuah a, awrawl chhuah niin a hria a, chu a hmuhdan ang a hmufiah a hrethiam ve turin min duh a, “ Thlir ve u, khawvel mawina hi..” tiin min au lawm lawm a, a hmuhdan leh a hriatdan ang a hmuthiama hrethiam ve tur hian min ring ngam leh meuh silo a niang, “ Hringmi leng hian dawnthiam ve maw…??” a ti thlawt  ta mai.

            “ Kumsul lamang alo her chang hian,

   Sikni eng mawi a rawn lang leh ta;

   Zingtian lenkawl leh ram loh lentu,

   Thingsiri zartin an mawi mang e,

   Thlir ve u,khawvel mawina hi;

   Nungcha rawl leh partin hian,

   Siamtu fakin zia an tar;

   Hringmi leng hian dawnthiam ve maw…?”

            Zikpuii Pa tluka thlasik hun fakmawi thiam hi an awm lovang, ti ila kan sawisual awm love. Nula mai pawh nilo, nulat hunlaia that vanglai hun ber, tleirawl chhuah, hmeichhiate that vawrtawp hunlai pawh hian tluk zo hian a hre lova, lei pangpar mawina chhante pawh hi he sikni eng vang hi niin a hria a, mihringte themthiamna hmanga siam thil mawi tinreng te zingah pawh tluk zo reng  awm hian a hre lova, hetiang khawpa sikni eng dahchungnunga fakmawi tawpthang si hian fak zo tawk leh fakmawi tawk lovin ala in hre cheu a, “Ka fak seng lo’ng che lungmawla’n” tiin hniam takah ala in dah talh zu nia..!!!  “Zikpuii Pa” hei em em hi zawng a mak lutuk deuh lo maw ka ti hial thin.

           

            “ Tleitir sakhmelin a cho lo che,

               Partin mawina pawh I zar an ni;

               Sappui thiltin tuahrem thiam pawh hian,

               Nang anga rawngmawi an ban ngai lo;

               Aw, khawvel mawina sikni eng,

               Ka fak seng lo’ng che lungmawla’n;

               Nang hi ini ve ang remna,

               Lalfa pawh khan a rawn pan.”

           

Lei pangpar mawina te,nula kimtlang mawina leh thatna te chu an la chuai ngei dawn a, he sikni eng hi zawng kum sang tam pawh vei mahse, hmel leh pianzia thlak lovin alo la herchhuak leh zel dawn si a, hei vang hian a ni’ang remna lalfa pawh khan a pian hun atan rawn thlan. A ni, he hun ang a mawina famkima thuam hundang a awm silo.

            Tichuan, Zikpuii Pa chuan sikni eng mawi tak maiin thing leh mau a chhun hrin no nghelhte chu a thlir vawng vawng a ni ngei ang, nungcha hlimzai vawr thawmte chu ngaihthlak nin har a ti a, a hawi vel a, an nunhlui mualliam tawh hnute chu a suangtuahna mitthla ah chuan a lo lang thar leh iarh iarh a, chung thilte chuan a lung a tileng em em mai a ni. Lungleng ve lo awm ang mai a sava rual thlawhkual paha an inchhaih nak nak mai te chu a awt in anmahni anga nun hman chu a chak ve ngawih ngawih a, he khawvel lungngaihnate, lunglen khawharnate leh khawvel taksa lungkham buaina te chu kalsan a, savate ang a nun hman chu a chak ve ta em em mai ni ngei tur a ni, nun inthlengpuiah a sawm ta hial mai a ni. Chu savate thinlung pakhat ve mai nei nena nun inthleng a, Eden mawlna rama chen a, siamtu faka sikni eng mawi hnuaia zai vawr ve chu a thlang ta hial mai a ni.

            “ Thinlai a fan nunhlui mualliam hnu,

               Thinlai Darthlalanga’n a lo lang;

               Suihlunglenin khuatin hawi ila,

               Chuan ka nuam lentu zo thingtin hi,

               Sirva lenthiam nun inthlengin;

               Khawvel taksa lungkham pelin,

               Chuan ka nuam ram loh lentu;

               Zingtian sikni eng mawi lawmin..”

            He hla hian Zikpuii Pa hi a chawimawi a, Zikpuii Pa hian he hla hmang hian mi naran a nih lohzia leh mi chunga leng a nih zia a phochhuak chiang hle a ni. Zikpuii Pa hian sikni eng hi mawi a ti tak zet zet a, he hla tlar sawmhnih pali lekah hian ‘Mawi’ tih ringawt pawh hi vawi sarih teh meuh a hmang a ni. Uluk  leh ngunthluk takin han bih vang vang la, he hla ropuina leh mawina hi I hmufiah tulh tulh ang a, I hmuchhuak zo thei lo hial ang.

            He hla  phuahtu “Zikpuii Pa” tia kan hriat lar, KC Lalvunga hi thuziak mi a ni a, zofate tan hian thahnem a ngai em em a, chu chu a thuziak chhiar thinte tan chuan hmuhhmaih theih a ni lo, englai pawh hian zofate tan hian dinhmun sang ber a hauhsak reng thin. Zofate tan hian a hlu zual telh telh ang a, hla hi a phuah tam lo nangin a hla phuah chhunte erawh chuan belhchet a dawlin hriathlawh tak vek a ni. He hla pawh hi a rei deuh deuh ang a, a hlu zual deuh deuh zel ang. Thilmawi leh tha chuan belhchian a dawl si a.

**************************************

( He Article hi 30^th, October,2005, Shillong-a ka awmlaia ka ziah a ni.)

HMANGAIHNA A DAILO

Ani chuan min hmangaih bik ta riau hian ka hre thin a, Ani chuan min duat ta riau hian ka hre thin….Hringnun hi in chhut chiang ve ngai em..? Nunhlui nei lo mihring hi an awm thei dawn em ni..? Vei neilo tawp mihring hi a awm theih ang em..? Ran ang chauh a ngaihtuahna tawi hi mi pangngaiah a awm theih dawn em ni..? Tunge hun kal tawh ngai lova thle mai mai…? Nung mawl tawp hi a awm theih dawn em ni..? Hei hi a ni lovem ni hringnun an tih teh fo chu..? Mihring a maktaduai tel zingah chuan nunhlui in ang fe fe nei an awm hi a mak ka ti hran love…

Mi tam tak ten a an sawi fo thrin leh, thu leh hla a an chham kur ngei nguai chu thilmak danglam tak “Hmangaihna” hi a ni….Hmangaihna hi enge tiin kan in zawt fo a, mitam takin an hrilhfiah kur ngei nguai chung pawh hian “ Hmangaihna” chu enge tih hi zawhna chhan zawh theih loh a ni…. A tlakna leilung a zir a danglam thin, a hnu kharna erawh hmun khat ni tlat lawi si a ni. Tui hi an luang a luang a, an luanna chu hmun hrang hrang atangin a ni thin a, a tawpah erawh an in finkhawm leh thin ang hian…..Hmangaihna pawh hi mi hrang hrangah a luang a, a luan dan leh a kawng zawh in ang lo mahse a tawp na chu hmunkhat tho a ni thin….

Tawngkama sawifiah sen leh sawifiah thiam a ni lova, Chet zia pawh a lan chhuahtir zawh sen rual a ni lo…  Chu thil mak chu “Hmangaihna” an tih teh fo thin hi a ni a… He  thil hian hringnun hi a sawi thle dual dual a, a threnin ke rek chen a an dai laiin, a threnin khup thlengin an dai a, a threnin awm thleng thleng in an dai a, he hmangaihna lipui in a lem pil zawh tak pawh tamtak an awm a, Mahse he hmangaihna lipuia chen hi kan trit phah chuang lova, kan tim phah chuang hek lo. Tim phah a hneh in a zuang lut kan tam belh tulh tulh mai chu a nih si hi. He thil hi a che phuai ang reng khawp mai a, hringnun ah thil tamtak a hnutchhiah zel zul a, hriatreng tlak loh theihnghilh theih si loh te thlengin min hnutchiah a, Mahse chu chu hringnun a ni tlat lawi si….Sawifiah thiam a ni lova, sawifiah phak a ni hek lo, chuvangin  Hmangaihna hi Pathian thil siam zinga ropui filawrlak a ni ka ti thin.

Tuna kan sawi tak chiam hmangaihna hi, Pathian hmangaihna (agape) emaw, chhung leh khat in hmangaihna (Familial Love).etc.. emaw, lam ni lovin, nula tlangval kara hmangaihna a ni tih lo hria ila. Kan thupui ‘Hmangaihna a Dailo’ tih a mel lung pawimawh ber a nih a vanga sawi hmasa ta chiam kan ni.

He hmangaihna in a chiahzawp leh a phuar zawm tawh, thihna emaw, engemaw rokhawlhna avanga inthren leh te nun ah hian “Ani chuan” tih hian hmun pawimawh tak mai a luah a,  pasal dang emaw, ngaihzawng dang emaw lo nei leh ta pawh nise buk tawnna/khaikhinna hi a awm lo thei lo. Damchhunga in hmu tawh lo turin hmun hla takah awmin, khawvel piah lam ramah pawh cheng tawh mahse, he ‘hmangaihna’ in a phuar zawm tawh chu phelh mai mai theih a ni tawh lo..

Ka nat a phallo, aman tuar a zuam,

Ka thla a ngam a kiangah;

Khawvel hi a pawrmawi thin,

Ani nen chuan..

An ti lawm lawm tawh mai thrin…Ni e, hmangaih leh hmangaihte inkarah chuan thil zawng zawng hi a famkim ta emaw ni le..tih mai tur hi a ni a,  kan lungngaihin kan in hnem a, hlauhthawnawm a kan awmin kanin thlamuan a,, kan thiamloh kan in zirtir a, kan tlinna kan in faksak a, tlinlohna in induhna  a tizual ting mai bawk si, lungnihlohin thiam takin kan in thawidam tawn a, kan in nuihtir  thin… Mihringin duhthusam kan tih zawng zawng hi anmahni ah kan hmu a, khawvel hi a par vul chek thrin.

Kan hringnun hi kan in hmutlang vek emaw tih mai tur a ni a, langlo tur a thuhruk reng reng hi a awm lo emaw ni aw tih khawp hial a ni. Lungngaih inhrilh hran a ngai lova, thinlung hian a hre mai, a  tha ber ber kan in duhsak a, an hlim in kan hlim a, an lungngaihin kan lungngai mai thrin. Ani nen chuan lei hi pialral a chang thrin…

Siamtu in thumawi tak, hringnun tuaivir mawp mawp thei khawp a mawi ‘Hmangaihna’ a siam a, chutih laiin thu ngaihthlak nuam lo zet mai, hringnun tuaivir mawp mawp thei ve tho a lo siam lo bik si lova, he tawngkam tawi tak ‘Inthrenna’ hian nghawng a va nei thui si em..!!! Siamtu hian tinge he thil ngaihno bei lo zet mai hi a lo siam tel ve ti a, siamtu dem rum rum mai a awl leh lek lek mai thrin… ‘Nang I awm chuan lei van a chang thrin’ ti a, kan lo hlim pui veng veng te nen loh theih loh, rokhawlhna lian tak a vanga inthren a lo ngai leh si thrin hian hringnun hi a van ti thim leh si em..!!

Tichuan, hringnun hlimawm tak kalsan in, mahni a kal rek rek a lo ngai ta a, ran khawhar tak ngial pawh in thingbul an belh chuan, engvangin nge belh tur ka zawn ve mai loh ang. Ke lehlam kan chhawr theih miau loh chuan, min kalpui tu tur tiang tal ka zawn a ngai a lawm…..tiin, lungthlu zan lo in tiangthar chu kan han sat leh ta thin ani.

‘Khaikhin suh’ tiin rilru in infuih mawlh mawlh thrin mah ila, he thil hi chuan tumah hi a kalsan thei tak tak lovang…. ‘Ti suh’ intih avanga reh chi a ni lova, bo hmak thei pawh a ni hek lo. Reh a bo hlen hmak tur chuan ‘Mi a’ nih a ngai a, a nih loh vek pawhin ‘hun kal tawh zawng zawng theihnghilh vek nan thluak thlak a ngai ang’.

Tichuan, hun a in tan atrang chiah in rilru ah a hma a mi nen khaikhinna a lo awm nghal a, ‘Ani chuan’ tiin, thil te lua leh lian lua awm lovin kan vaihma chho a, ho te te ah kan lungawiin ho te te bawk ah kan thinrim thin……

Ni e, ani chuan..ka nun ruak a hnawhkhata, ka famkimlohna ah famkimna a hmu;

amaha ka lungawi angin keimahah a lungawi a. Ani kiangah zawng ka tling veng veng mai ani. A bulah tihsual ka neithei lova, “Heti zawk hian I tihna tiraw..”,  a tih dam dap tawh chuan ka siamtha thuai thin. Ani chu ka mamawh laiin a lakloh ve ngai lova, tihbuai ka hlauh ang bawkin min tih buai a hlau a, mahse kan in tihbuai tawn hian nuam kan ti thung em em lawi si. Thil te tham ber thlengin min tihsak nuam a ti em em thin a, kei pawn thil ho te pawh hi tihsak ve hram hram ka tum thin..

Ani chuan min hrechiang a, ka duh zawng a ngaih ven a, ka duhdan a chhinchhiah a, ka ei duh zawng leh ka che vel hi min thlir reng a, a chhinchhiah ruta kiau mai emaw ni le tih mai tur hian ka duhdan hi a hnu ah sawi nawn leh a ngai tawh ngai lo….Enteh, class ah tea break kan neih te khan, vawikhat chiah dispo cup ka thuaha, chini fiante khat ka telha, minlo en;a tuka trang chuan ka khatiang chiah khan nitin min tihsak ta nih kha.  Keimah vanga Pa/nu lo nih a hlauh loh na lai tak kha a Pa/nu ka tih em em na ani fo. Bazar ah ka duhzawng kan leikim hma chuan nuamti awm takin min zawnpui a, ka bag khai a zak lo, bawihte keiman ati thin. Kawng kan piangin min kai a, ka him veng veng thin ani a bulah khan.

Ani chuan, a hna laklawh lai takte hian min hre reng tih min hriatir nan message tawite tal min thawn a, hmupha lo mahila ka mal lo; a buai zual lai tak pawn ka tan chuan hun anei fan. Hmangaihna awmzia min hriatira, a hlutzia min zirtir bawk. Zana min awimu tu hi zinga hlimtaka min hmuaktu ani ziah a, hahzual changin ka aw in ati dam tih min hrilh te hian min ti hlu thin…

A mitah ka tlinga ka mawi veng veng a ni tih min hrilh te hian hlutna min pea, mahni ke a dinga hrang ta viaua ka inhriatna te kha amah ka mamawhna tizualtu zel ani. A tel lovin ka tlei loa, ka nun hian angai ani. A thaber zel min duhsak, a tel lova ka hlim a phal a, ka nun a nawmna a nih dawn phawt chuan a nunna pawh a ui lo a sin. Theilo mah ila engkim a eng zawngin a thlira, nun harsat lai ber pawn kawl eng min thlir tir thin.

Ani chuan, naute angin min dawma, titau thlem nuam ti hle mahse tauh na tur ka hmu ngai lo. Thu a sawiin a tawngtam lova, a nunpui tawp mai ani. Engkim kan tih apiangah lawmna nei turin min fuihte kha englai mahin ka nghilh lovang. “To do everything with Joy”, atih thin kha tunthleng hian ka hre reng thin. Miin an fakin a uanglova, ka lo chhuang hliah hliah thung si. Hetiang tak maia ka hmangaih leh lungdumtu hi, runlumpui remlo mahse, a nung reng keimahah hian...amahah ka nung reng ang hian. Awmdun theilo mah ila hun leh hmun hian kan taksa then hrang mahse, thinlung erawh a hrang thei lo. Hetiang taka inzawmna thuk hi engmahin a dal thei lo.

Amah ah khan ka duhthusam  zawng zawng a kim a, midang zawng hi chu amah atang vekin ka teh tlat tawh ani. Nang chhingzo reng an awmlo an lo tih thin pawh hi ka va hrethiam vawng vawng tak em…!! Damchhung reilote ah hun tawite kan intawnga, kumtluang atan ka hmangaih ta si….aaa.

Ka sawi tawh a, ka sawi nawn leh dawn…. “Damchhung reilote ah hun tawite kan intawnga, kumtluang atan ka hmangaih ta si….” A mak ngawt mai an sawi hmangaihna hi chu.

Hun tam kum tam aliam a, Lalpian champha phak pawh kutzungtang ulhthlep meuh a chhiar tham ka hman hnu pawh hian ani kha chu ka theihnghilh ngai lova. Theihnghilh a hnekin athar zel zawk tak deuh deuh chu ani si a. Ka lungngaih manganni hian ka bulah awm ve se ka ti rilru vawng vawng thin a. Ka hlimni hian ka kianga awm ve turin ka duhsak reng thin.

Amak ngawt mai…..theihnghilh ka tum poh leh ka hriatrengna hian a hre reng a, ka hawina lam apiangah amah hi alo lang thin..!!  Suangtuahna vak velin ahnen athlen hma chuan avak avak a, avak thleng leh nge nge thin.

Thil reng reng hi a man chak em em a, “A” zawh ah “AW” a awm ani tih kan chiang ang hian ka thusawi kalhmang leh sawi tum hi ani kha chuan aman thiam zung zung thin.. Chuvangin thil reng reng kha aruh langa sawi ve kilh kelh angai lova, midangte hriatthiam phak si loh hian tawngkam ho tak tak hmang hian thuril tak tak hi kan sawi dun thei fo thin. Ani ang tho chuan athil sawi tum hi ka man chak ve em em bawk thin.

Inrintawnna leh inhriatthiamtawnna chuan hmalam min pantir delh delh laiin, he thu I chhiar lai mek lo pianchhuahna chhan chu kan lo inringtawk lutuk leh a hma ang thova thil a nihna tak sawi kilhkelh ngaia kan hriat loh vang a ni a. “A” zawh a “AW” a awm ani tih kan hriat thin kha hre tura kan inngaih vang a ni lawi bawk si.. Ni e, hringnun ah hian tihsual palh, hriatsual palh, hriathmaih palh, hi alo awm ve lo thei thin si lova, chu chuan thil pawi tak a thlen a, he thu hi a lo pianchhuah phah ta thung si a ni.

Thil  mak leh em em mai chu, ka mangan lungaih a tanpuitu leh thlamauantu ka ngaih em em lai hian alo lang chat chat thin a. Engtiklai mah hian min thlahthlam ngai lo. A hre lawk emaw tih mai tur  hian ka lungngaihnate min chhawk tur hian a lo kun hniam thin. Chu thil chuan thui tak amah nen inzawmna engemaw hriatthiam phak rual loh kan la neih zia a lantir awm e.

Hospital tualah muhil thei lovin ka vei tawn sek a, khua chu alum huam huam a, vanlam ka thlir a, ka lungngaihna min tawmpui ve ani tih hriattak mai hian van chu a ngui ruai a. Chhum te chu vandungchhir zawng chuan an kal zut zut a, khawdur chuan arsi a hliah vek a, lum em em mahse thlifim han che vel eih pawh hi a awm lo.

Ka phone chu a rawn ri ral ral a, ka han en chuan ‘1 new message’ tih a lo lang va a. Ka rilru chuan tun ang zanrei tawh ah tunge text min lo thawn ang, tu khawkha mah va ni suh, a neitute bak anni lovang ka ti rilru a. Phurlo tak chuan ka han en a. Ka rin phak loh leh ka beisei phak loh, hun leh niten an liampui tawh emaw ka tih, min hre ve tawh tur pawh a ka ngaih loh kha alo ni reng mai a…

          “Ka mangan lungaih a tanpuitu leh thlamauantu ka ngaih em em lai hian alo lang chat chat thin a, a hre lawk emaw nile tih mai tur  hian min tanpui a ka lungngaihna te min chhawk tur hian alo kunhniam thin” ka tih tawh ang khan tunah pawh ka rinphak loh in alo kunhniam leh ta…Amak ka ti a, min enzui reng emaw ka ti hial thin…

A text chu ka en a, hethu hi alo in ziak tlar thla tiar a. “Nunphung pangngaiah hian mahni kawng kawng zawhin, inbe lovin awm thei mahila, nunphung pangngai piah lam alo thlen chuan kan inhnaih lo thei lo chu anih hi ti raw..??”.  Ka ngawi vang vang a. Ka rilru chu zawhna hlirin a khat a. Engtinnge hetia ka awm a hriat..?? Engtinnge ka mangang ani tih a hriat..?? “Khawvel hi alo la pangngai reng ani maw…!!” ka ti a…

Engtia chhan tur nge tih ka hre mai lova, ka ngawi vang vang a, van lam ka thlir a,  chhum chu a kal ngaiin ala kal nguah ngauh a, “ Khawvel hi a mum kher kher a, a sawl eih lo chhe te tal pawh in…Mahse a mum kher kher hi a van pawi lo kher kher tak em..” ka ti ve ta a.

Dik tak chuan hemi zan hian ka khua a har em em a. Damlo ngaihtuahawm zual leh na zual dahna ICU a ka nau damlo awm chu  ka awmpui a ni. Lobby lah ni se, thalai tana han inrawlh ve pawh inthlahrunawm khawpin an luahkhat del dul mai si a. Ka chan tur chu Damdawiin corridor hmunrem lai, mi veivah lohna lai zawn chu a ni mai.

A hming tak pawha ka koh ngai loh “Duat” ti a ka koh thin ani a. A hming chanve lek pawha ka koh chuan ka lunga awilo ani tih a hrethiam nghal mai thin. Chutiang chiah chuan a thinrim tawp ah lo chuan  ka hminga min koh hi a hreh em em a, “ I hming puma koh che ka van chak tak” a tih tawh hi chuan, a lunga awilo ve hle tih ka hrethiam mai thin.

“Engatinge min lo biak a” ka ti a, “I lungngai a, I mangang tih ka hria alawm” a ti a, “Engtinnge I hriat” ka tih zawm zat a, “Keimahah hian nangmah I awm tlat alawm” a ti leh mai a… Ni e, amak ngawt mai, Hmangaihna hian a thlahthlam lova, hmangaih na hian a umzui a, hmangaihna hian a phuarzawm tlat thin…In hmangaih tak te nun hi chu.

Keimah leh keimah ka in be mawlh mawlh a, “Nun hi a lova’n mak ngai em” ka ti a, “Ka hmangaih kha hunin a her liampui a, ka hmangaihna erawh hun vekin a herchhuahpui zel zawng a nih hi…hun liam zel hian ka lo hmangaihzia che hi min hrilhfiah tulh tulh a, chhun hian min hriattir zel  a, zan thim hian min hrilhfiah zel thung. Ka hmangaih na che hi heng thlifim lengvel hi ka lo hlanchhawng ang a, zing nichhuak leh tla, zan thla eng leh arsi pe tiar te khi ka lo hlanchhawng bawk ang a, anni’n atawkte in an lo hlanchhawng dawn che nia…”  tiin ka phun sep sep a.

Kan hun liam tate kha nimin lawka thil thleng ang mai a fiah hian suangtuahna mitthla ah chuan alo lang thar leh iarh iarh a.  Thupe aw ni miah silo, thu nei aw tak mai a ka chungchang thu athiante hnena asawi siam siam laite kha ka ngaihtuah let neuh neuh a. Min tlawn ni miah si lova min duat thiam em em mai te khan min tihlim veng veng thin kha ani si a. Ka mamawh apiang hi min tihsak a duh a, atheih bak piahlam thleng hian ka tan anih chuan ati hram hram thin. Kei pawhin ka duhsak a, ka duat a, ka hmangaih a, theilo emaw ka intih hi atan chuan ka ti thei zel mai thin.

Thil reng reng hi hrilhchawp a ngai lova, khawvel nunphung leh chelvak hi aman thiam  em em a, ahmu in a hretlang vek emaw tih mai tur a ni. Thu vawikhat ka sawi tawh hi atheihnghilh ngai tawh lova, athinlung phekah chiangtakin a chhinchhiah nghal zel thin tih hi hai rual ani lo. Ka duh zawng leh duh loh zawng ka sawi hi atheihnghilh ngai tawh lova, ka lawm loh zawngin a awm ngai lo. Ka thawmhnaw hak duhzawng a hria a, ka eiduh zawng thleng hian a hre vek thin. Ataksa chungah thuneihna pakhatmah neilo mahila, thuneihna min pe lui tlat a, min zah der thiam em em a, a incheina leh a thawmhnaw hak tur thleng hian min rawn der ve thlap thin. Vawikhat ka sawisel tawh hi sawisel nawn ngaiin a awm leh tawh ngai lo.

Mihring hi tumah hi famkim reng kan awm lova, pakhat te mah an awm lo. Mual letliam lam thlir chuan ani pawh hian famkim lohna lai chu a nei ve em em ang, mahse keimah ah chuan a famkim a ni. Khawvela ka hmeichhe tawn tawhah chuan ani aia tha leh ani aia fing ka la tawng lova. Amah kha ka khawvel ani a, amahah khan ka mamawh leh duh tinreng a famkim a ni. Midang lakah nelawm si, zuamawm si loh in a awm thiam a. A zahawmna bo miah silo hian midang hriatah min zahthiam em em a, a bulah kha chuan khawvel hi a par vul chek hian ka hre thin.

Tichuan kan inbe chhunzawm zel a, Rose par arawn intehkhin a, a inthiamlo leh deuh chuan, “Rose par te ka rawn intehkhin ve ngawt a, Rose par zawng ka phu lo”, tiin inthlahrung tak hian a thusawi chu a sut leh thu a rawn sawi a. Kei chuan, “Rose par chu a nep mah mah zawk keia thinlung ah chuan. Chu aia ka pangpar mawi tih zotlangsang chhulchhuak ngat, zothlifim leh zotuithing engmah dangin a pawlh dal loh a chawm len, tukram lentu chawivela vul thin chhawkhlei par I phu e” ka ti a. A ngawi vang vang a, “Tah hi ka duh ngai lo, I hria tiraw ‘dy’..?? Ka chakna I nih rualin ka chak lohna…. ‘D’ ka chak lohna I ni…..”  a rawn ti a… Khawvel hi a hnim ruih hian ka hria a. Chu Zan boruak te chu athimchhah zual bik ta riau te hian ka hria a. Ni e, “Tah kha I duh ngai lo tih ka hria a, Tah kha chak lohna ah I ngai thin a nih kha, engatinge zanin hun thim ka paltlang mek lai a min tahkhum mai. Mahse, ka hrethiam che, ka hrethiam lutuk che”, tiin ka phun mawlh mawlh a.

Thlasik khawvawh zual laitak  mai, tlai thim tawh hnu a tui vawta inbual hrehawm zia hi ka lo hre ve tawh a, a hrehawm ani tih hre ve reng tawh tho si khan ka mawl leh ngaihtuah kim loh lutuk a vanga thil thleng kha pawi ka ti em em a, rilru hian tun thleng hian ka la inthiam thei lo. Mahse nang chuan thinrim a hneh in a zai zap zawng leh a lungdam zawng in Ila thiam a, tuarna pawh kumkhua a theihnghilh leh ngai tawh loh tur zawnga i kuaiher thiamte khan khumkhua a hriatreng tawh tur thil min hnutchhiah a. Hawina lam apiangah hian nang Ilo awm si tih loh rual loh hian khawvel nunphung leh che vel hi nangmah ka hriatrengna atan che a Ilo hnutchhiah thiam bik tlat mai te hian hmeichhe naran mai I nih loh zia nitin hian min hriatchhuah tir zual zel zawng a nih hi.

Hmun hla tak atang chuan atap ri chu a takin hre pha lo mahila, ka suangtuahna hian a hre phak a ni. A banphakah awm ni ila chuan atih dan tur ka hre lawk a, ka awmah a bei ang a, nghet takin min kuah ang a, chaklo anga lan duh miah lo khan a chakloh zia a lantir mek dawn si a… Hmeichhia an tah hi chuan a lung no zawnga sawizui pui loh hram hi thil him ber leh thudang daih sawipui hi a him ber zawka ka hriat thin avangin a lungno zawng a sawizuipui lovin thudang ka sawipui daih zel thin a..

“Hun leh nite’n mual an liam a, kan intawn lohna ni khua arei ta. Ka thinlungah I cham reng a, nghilhni reng I awm thei si lo. Enge a chhan tiin keimah leh keimah ka in zawt fova, a chhanna ka zawnga ka in zawh ngun poh leh ka bo tulh tulh a, ka bo zual zel a, ka bo hlen ta ni ber a inhriatchang ka nei thin a, Mahse a tawpah chuan ‘Hmangaihna’ vang ani tih hi phat rual a nilo tih ka hrechhuak leh thin…Fam zun ngaih chu khuareiin min hnem an ti thin a, Hmangaihna erawh famzun ngaih ang ngawt alo ni lo a nih hi, khuareiah pawh a dai ve dawn lo anih hi” tiin ka chhang let a…

Ni e, mitthi tawh chu mitthi tawh, beisei tur awm tawh lo, an awka hriattur awm tawh lova bo hlen vang vang an nih tawh a vangin khuarei hian alo hnem thei a nih pawhin a awmlo hran love. Mahse, an awka leh an chanchin engemaw changa hriat tur awm hi zawng hun leh kumte hian liampui ve thin in hre bawk mahila, khawvel hi a mum miau avangin, hun akal akal a, a kalkual zel a, chu hun chuan herchhuahpui chang a nei leh nge nge thin.

“Hun hian hmangaihna awmzia min hriatnawntir mawlh mawlh a, nitin hian min hrilhfiah zel a. Hnemtu ngaia nunkhawhara ka maltlat rek rek laia ka ngai ngawih ngawih thin che hian I bula ka awmlaia ka thla lo muan thinzia leh midang ka mamawh loh zia min hriatnawntir mawlh mawlh thin. I bula ka awmlai khan hetiang em em hian ka tan I hlu ani tih ka lo hrethiam phak lova, tunah chuan ka tana I hlutzia hi hun hian min hmuhtir a, min hrilhfiah chiang ta kher mai..Mahse, ka tan I hlu a ni tih ka lo hrethiam tawk lo kha min dem bik lo hram turin ka ngen che a, a chhan chu kum khua a ka kianga awm reng tur a ka ngaih vang che a ni”, a rawn ti a.

Sana ka en a, Zinglam darthum a lo ni reng tawh mai a, hmana ka koh thin dan a ko in, “Duat, darthum a ri ta, muthilh tum tawh rawh” ka ti a. “Dy, lungngaihna ruam a I awm lai hian ka kalsan theih che I ring em ni..??” a rawn ti a.. “Duat, kan hmalam hun kal zel ah hian mahni kawng kawng zawhin kal mahila, eng ang pawhin a chanchhe zawk dinhmun ah pawh dingin, a chantha zawk ah lo ding ta pawh ni la deuh sawhna leh hmuhsitna awka hi nangmah atang hian ka lam hawi hian a chhuak dawn lo tih ka chiang e. Chutiang chiah chu kei pawh ka awmdan tur a ni. Chuvangin tunah chuan zan a rei ta, Khawvar ar pawh reilote ah a rawn khuang tawh mai dawn a, mu hahdam la ka duh a ni”, ka ti a. Chutia mu tawh tur a kan innawr viau hnu chuan, hreh tak chung chuan  kan in muttir thei ta hram a. Chu zan hun hrehawm tak a ka hmang tur chu amah avang chuan a hrehawmna zawng zawng hre lovin ka hman phah ta ani.

Chutia min mutsan hnu chuan khawvela hmangaihna avanga mual liam ta te, hmangaihna in aphuarzawm tawh awmdun thei ta si lo mi hrang hrang chanchin chu ka ngaihtuah a. Hmangaihna avanga tih hreh reng an lo nei lote, hmangaihna avanga nun hloh te, hmangaihna avanga mi pangngai phak ta lo te, hmangaihna avanga damchhung hun khawhar taka hmangral ta te,  Hmangaihna avanga dam thlahlel em em te, Hmangaihna avang vek a thih chak ngawih ngawih te ka ngaihtuah chuan ‘Hmangaihna leh induhna ah chuan engkim hi thiang lo alo awm lo’, an tih thin kha alo dik zia hmuchhuak thiam ve tulh tulh hian ka in hria a.

Hringnun hi hmangaihna tello chuan thil ho mai mai alo ni a, Hmangaihna tello chuan mihring hi engmah lo mai kan lo ni. Hmangaihna hian thil ati thei a, hmangaihna chauh hian a ni inngeih dial dial a hringfate min lentir thei tu chu. Hmangaihna a panna hmun apaingah thil tha lo a chhuak thin a,  thil zawng zawng hi hmangaihna ah a in tan a, hmangaihna vek ah a tawp a lo ni.

A takin intawng tawhlo mah ila, a hlimthla leh awka dam diai in chhunni leh zan min awma, tawnmangah tal intawng turin duhthu kan sam thin; He leiah lendun remlo mahse; Pialralah chuan duhten kan lengdun ngei ang.......

Thaleng dangten hmangaih vangin runhmun an leng,

Mahse vanduai ka tan erawh chuan maw..;

Nunhlui ngaia tahna titamtu mai,

Chantawk khuarelah lungreng hi a awi thei lo.

(-Dated Aizawl, the 20^th,july,2012.)

CHHUANTEA LEH LASI

Lenglen arkhuan hun awm velah chuan Chhuantea chu a sa channa hmun atang chuan inlam pan zai relin a rawn chhuak chho mek a, “ Zanin teh kher kher chu aw, alo chhuah ka rin teh lul  nen chuan aw……” ti rilru vawng vawng chungin hmanhmawh lo takin kawngpui lam chu a rawn pan chho chhat chhat a. A sa channa hmun chu kawngpui atanga a hlat vak loh avangin kar lovah kawngpui chu a rawn chhuak chho chawp chilh ve mai a. Chutia kawngpui a rawn chhuah chhoh hnu chuan chawlh pahin a dumbur chu a phawrh nghal a, a zial mawlh mawlh a, chawlh hahdam pah a mei a zuk zawh chuan inlam pan zai relin a kal leh ta a. Thui pawh ala kal hman lo, pen sawm vel bak ala pen hman lovang tih turah chuan mipakhat  hi a mah tawk zawnga lokal chu a hmu a, “ Tunge niang aw…” ti rilru chungin  hmalam pan chuan a kal zel a, a lo hnai tual tual a, han kal pelh mai atum lai chuan hmeichhia, amah chauha lokal a ni tih chu a hre chawp chilh mai a, biak pawh be lemlo chuan a khualtha kal pelh ve mai a. A kal pelh mai na chhan pawh kalpui midang nei turah a ngaih vang a ni. A kal puite a tawk mai dawn emaw ti a kawi khat a kal leh hnu chuan tumah a tawk ta silova, chutia tumah a tawh tak si lovah chuan, nichin lawk a ahmeichhe tawh , ngawi reng a akal pelh hnu kha a ngaihtuah ta em em mai a, hmeichhia, khaw kar  kawngah mahni chauh leh nghal a, tun ang thim tawh hnu a a hmu chu, a ngaihtuah deuh avang chuan a um let leh ta a, thui tak pawh um ngai lovin a um pha leh mai a. Chutia a um phak hnu chuan hmeichhe hnenah chuan, “ Tun ang zan thim hnuah mahni chauh leh nghalin khawnge maw I kal dawn le”, tiin a zawt a, hmeichhia chuan, “ ka haw dawn a, nia, ka duh aiin ka tlai ta hret alawm maw le, ka unaupa nena  haw rual tur kan ni a, ka nghak a, a lo thleng ta mai si lova, ngaihzawng a nei a, zan lam a rim nghal a duh a nih dawn hi ka ti a ka hawsan ta mai a nih hi” a ti a, Chhuantea chuan , “ a nih tak chu…, chu I unaupa chuan a ti khawtlai zo ta vek che a nih tak chu mawle, ti rawh hmeichhia hetiang thim hnua khawkar kawnga mahni chauha kal chu a him love, hlauhte pawh a hlauh awm, ka zuk thlah ang che” a ti a. A ruk tak chuan Chhuantea pawh hi a riltam tawh ang reng hle mai a, riltam tawh lama fing sarih zet la kal leh hnuhnawh chu a phur teh chiam lova, mahse mahni chauha hmeichhia thim hnua han thlahthlam chu a tlawm ngai ve tlat a, a hmeichhia pawh chuan , “ a ngailo, zawi muangin ka kal ang a, ka thleng ve mai ang, I ram vak chau awm si a, I rilte pawh atam tawh ang, han haw zawk rawh a ti tak na in,”  Chhuante chuan, “chutiang ni love ka zuk thlah ang che,” a ti a. Tichuan an in zui thla ta hnak hnak a, engati teh reng emaw ni sawi tur hi an van dun em em mai a, ngawi rengin an in chhawm thla dun ta hnak hnak a. Chhuantea hi tlangval tlawmngai, thiante zinga ti ti thiam, tawngtam zawk zawk erawh ni lem lo a ni, hemi zan ber kher hian enga tinge tawng tur a hriat tlat loh amah pawhin mak a inti hial zawk a ni.  Chutia ngawi renga mahni rilru ve ve kawm a an kal chu rin aiin an lo kal chak a, hmeichhia te khawdai chu an lo thleng  dawn reng mai a, ral atang chuan mei engte pawh chu a hmuh theih ta a, chutah hmeichhia chuan, “ a tawk tawh e, ka lawm lutuk, mahni chauha khawhar taka ka kal tur kan khua thleng min thlah a, I rilte pawh atam tawh awm ropui mai si a, heta tang hi chuan ka ngaihtuahawm tawh love, han kir leh tawh zawk rawh”, a rawn ti chhuak phawng mai a. Chhuantea rilru lo kawm tui ta pheng pawh chu a harh chhuak zawk a, a phu deuh zawk nghe nghe a. A han hawi chhuah chuan khua chu an hnaih tawh tih a hre ve chauh a, “ Hemi thleng thleng ka thlah tawh che a, hemi chen lokal ta sa sa chu in inthleng in ka thlah law law ang che” a ti a. A rilru takah phei chuan a riltam tawh em avangin chaw ei a sawm chu beisei chiah lo mahse, thingpui tal in tur a a sawm alo in beisei ru ve em em a….

A tawk tawh e, a tih miau avang chuan Chhuantea pawh chuan a tilui ta bik lova, mahse a rilru erawh chuan mak a ti hle mai a, chutia mak a tih rilruk tawh nak alai chuan hmeichhia chuan, “ mak ti duh suh, ka lawm lutuk tak tak a lawm,” a ala rawn  ti ta  deuh deuh zawk zaw mah a. Chhuantea ngaih chu a tha lo tulh tulh mai a, a ngaihtuahna te nen lam mai a a rawn hre zel ta mai chu, “ he nu hi mihring aw zawng a nilo ka kap pawp mai dawn emaw ni chu le,” a ti a. Chu pawh chu chu hmeichhia chuan a lo la hre leh zel a, hmeichhia chuan, “ I duh leh min kap la, min kap thei chuang loving,” a ti ta mai a. Chhuantea rilru chu a buai tulh tulh a, chutia min kap la a tih avang chuan a silai engtik lai maha phatsan ngai lotu   chu a lek kang a,  a han kau ri rap mai a, chutah pawh chuan hmeichhe mit meng ah chuan hlauhna leh zamna hmel reng reng hmuh tur a la awm chuang lo. Chutih a hnehin min kap rawh a la ti ta talh a, mipa rilru zaidamna chuan a tlin ta ngang lova, a silai chu a han hmet a, a puak lova, a hmet leh a ala puak leh ta chuang lova, a vawi thumna atan a han hmet leh a, a puak leh ta chuang lova, chutah zet zawng mihring a nilo tih a hre chiang ta kher mai…Mipa, manilomaha pa in tih rilruk leh ramhuai meuh pawh hlauh chin eih pawh nei ngailo Chhuantea meuh pawh chuan a rilru tak chuan a hlau deuh a, mahse hmeichhia chuan min hlau duh suh, helai ruama Lalber fanu ka ni a, ramsa zawng zawng te hi ka ho nula ten an en kawl a, helai ruam chhung ah hian I ram vak ngun hle a niang ka nau nula hote chuan an hmu cham chi mai che a, an hmuh ngun thu che hi an sawi cham chi a, tumkhat chu, “chuti teh fa kauva rawn chhuak ngun chu tunge maw a nih le,” tiin ka hote rual chuan ka lokal ve ta a,  “Awtchiah lui dung vela I  kal, lungpui leh lengkir kar vela inzo tak maia i in perhkai  nalh nalh lai takin ka rawn hmu ve che a, a tir ah chuan ka haw hle mai che a, sa reng reng I kah theih loh turin ka ven uluk tir leh zual ta a, kha mi ka hmuh hnu che khan ka ngaihtuahna ah I awm ta reng mai a, ka ngai tulh tulh che a, I che vel hmuh leh hi ka chak em em thin a, ka pa hian ka vah chhuah ve hi a phal ngai meuh lova, tumkhat chu ka dil ta chawt mai a, a lo rem ti ve mial a, tichuan tun hun hi a lo tleng ta a nih hi,” a ti a…Chhuantea chuan engmah pawh sawi lo chuan inlam panin a kalsan ta vang vang mai a, in a thlen meuh chuan zan dan 10 hi a lo ri tawh nghe nghe a….. “Engtia han tih chi nge ni ang a, engtia chhan chi nge ni ang aw,” tiin Chhuante a chu a mut hmunah chuan a in ngiahtuah nasa em em mai a, mut pawh a muhil thei lo reng a, a let a let kual a, chutia rei vaklo emaw a la tih lai chuan sana a han en chuan zinglam dar 5 hi a lo ri der tawh mai a, zinga a sahdal leh thangchep kam te en tur a neih a vangin mut loh law law a men tlang chu tha zawkin a hre ta nghe nghe a. Tichuan a tho a, meite nunin thingpuite a lum a, a hnu rei vak lovah chuan a pa pawh chu a rawn tho chhuak ve chawpchilh nghal mai a, a pa nen chuan tap mei ai pahin thingpuite an in a, an ti ti zel bawk a, a rilru tak chuan nizan lama athil tawn chu a pa chu hrilh a chak ang reng hle mai a, hrilh nge tha ang a hrilh rih loh tihah a in khap buai nasa hle mai a, hrilh hrih loh tha zawk a a hriat a vang chuan engdang sawi tawh lem lo chuan a thangkam en tur chuan a insiam mawlh mawlh a ram lam pan chuan a chhuak ta hnak hnak a…

Chutia, Chhuantea a chhuah hnu chuan a pa ngaih chu Chhuantea awmdan atang chuan a tha thei hauh lo mai a, tukdang anglo takin a ngaihtuah rilru reng mai a, mahse eng em thleng turah ngai lo chuan a thingpui no hnihna chu a dawm chhunzawm leh mai a, chutihlai chuan an nu zing tho pawh chu a rawn per phei det det a, ar in kawngka hawng a, ar te a chhuah fel hnu chuan, a tih thin dan pangngai angin lehkhabu a chhiar a, an nu chuan eirawng a bawl tan ve nghal a……An nu hnenah chuan Chhuantea awmdan chu hrilh tur nge hrilh loh tur tih a inkhap buai em em a,a rilru ah chuan a thil chhiar lai pawh chu a ngaihtuah hleithei meuh lova, mahse hrilh rih loh  tha zawkin a hre ta rih a.

Chhuantea pawh chuan nizan lama a thiltawn chu tak tak  nge mumang mai tih te ngaihtuah rilru neuh neuh  chung chuan a thangkamna hmun lam pan chuan a kal thla zel a. Kar lo ah a thleng thla chawpchilh ve nghal mai a, a thangkamte a enkual den den a,  tukdang ah chuan a awk thei hle thin kha a ni a, hemi ni hian a thangkam ah reng reng chuan awk alo awm lova, mak pawh a ti rilru hle nghe nghe a. A ngaihtuahna ah nizan lam thil ringawt a ngaihtuah a, engtia tih chi nge niang aw tia a in ngaihtuah neuh neuh lai chuan, a thangkam hnuhnung ber awmna hmun chu a thleng thla a, he tah hi chuan awk  ngei tawh tur a a beisei a ni a, nidangah helai hmun hi chu a khan deuh bik avang hian a awk lo ngai lova, a rilru chuan awk tur chiang sa ah a dah ringawt tawh a, mahse hemi zing hian a lo awk bik miah lo mai a, nizan lama a thil tawn nen chuan a ngaihbel deuh a, mak a ti tulh tulh mai nghe nghe a…..chutiang a beidawng tak chuan ala awm ngai lova, pali pang tal hi zing dang ah chuan a hawn ziah a, hemi zing hi chuan engmah hawn tur a nei ta si lo chu a chhungte lo beiseina a ti thlawn dawn tih a hriat avang chuan nuam a ti lo hle mai a. Kah tur tal a awm ang a, tiin tukdanga a kah duh ngai hleih loh chepa kah tur zawn pahin vau ah chuan a zuk lut thla a, nidang ah chuan an tam thei hle thin kha a ni a, kah tin ah pawh a tin ngai lova, a tih trit phah zawk mai mai kha a hlauh zawk thin a vanga kap duh lo kha a ni a. Hemi zing kher kher hian enge maw an hriat ni an reh thap mai a, a beidawng ru hle mai a, a sana a han en a zing dar 8 a lo hnai kuar tawh a, tukdangah chuan hetiang hunah hi chuan in a thleng tawh thin kha a ni a. Hemi tuk hi chuan engmah a hawn dawn loh avang a nuam ti lo khan kah tur tal a zawng khawtlai kha a ni a, chutia kah tur takngial pawh hmu lova beidawng tak a awm chu, chawlh hahdam pah in a dumbur a phawrh a, vaihlo chu a zial a, sawntlung pawng rem laiah chuan thut hmun a rem a, mei a tan a, a han si hlat hlat a. Nidang anglo tak mai a engmah hawn lova a haw tur chu hrehawm a ti khawp mai a, a han ngaihtuah chiang thin a, he thil hi nizan lam a a thiltawn nen khan inzawmna nei tlat in a ring a, a buai ru em em mai a… chutia rilru ngaihtuahna buai taka  a awm lai chuan a mei zuk lai pawh chu a lo zu zo hman der mai a. Haw tuma a tho chhuak chiah chu, vauah chuan sa thawm a hre ta tlat mai a, thawmdim takin a veh thla den den a, a hnaih thla zel a, hnah a ti che laih lai hi a zuk hmu a, ngunthluk leh zualin a han en vang vang a, a zang sen ther mai chu a zuk hmu a, ka kap mai ang nge, a aia a tawlh rem hun ka nghak ang aw…. a ti rilru neuh neuh a, mahse kah mai thain a hria a, a silai chuan an tin vang vang a, a kap puak ta dur mai a, a sa kah chu a zuang zawk a, a let thla nghal tawp tawp a, tho leh tur a awm tawh lo. A sa kah chu a zuk chian a, Sakhi tuai alo ni a, a beidawn tuk tak mai a, chutianga Sakhi a hawn thei dawn hlauh mai chu a lawm hle a, a sa kah ruang chu a hlawm a, a ipte puiah chuan ke lawr ngauh mai hian a ak a, haw zai a rel ta a. Chutia haw tuma a in her leh dawn chiah tih chuan, “aw” a hre ta tlat mai…. “aw” lo chhuahna lam a han enchianga, tumah a hmu si lova, a in her a, haw tuma pen hnih pen thum vel a pen hman ang tih chuan “aw” ngai bawk chuan a rawn ko leh a, a lehhawi a, “aw” lo chhuahna lam bawk chu a en leh a, tunge maw tun ang hun ah min ko tur awm le a ti rilru a. Tukthuan ei hun chauh a la ni a, fehchhuah a la hun si lova, a ngaih chu a tha chiah lova, han hawsan ngawt mai chu a hreh bawk si a. A sakah chu a iptepui chawp chuan a dah a, “aw” lo chhuahna lam pan chuan a kal ta a, a zuk au vak vak a, “tunge min ko, tunge..” a zuk ti a, thehmeh ang mai hian a reh tlawk tlawk mai si a. Chhangtu reng reng a hre lova, ka bengchhe ri mai mai a ni ange ti rilru chungin haw tum chuan a in her a, a sa kah a dahna lam pan a akal leh tur chiah chu, a kalna tur kawng ah chuan Nula hmeltha em em mai, nizana a zuk thlah ngei mai chu a hmu ta thut mai a, a ni chuan hlauh en ah pawh a en tawh lova, “nang bawk maw….?? Enge tun ang hunah he tah I tih”, a ti a, eng hehu ah vak a ngai tawh hran lova, nizana athlah tawh hnu ngei nula kha a ni tih ahriat tlat tawh avangin a hlau hran tawh lo a ni. Nula chuan, “ka lo nghak che a, nizanah khan ka lung I tiawi vak lova, sa zawng zawng ka naute ka ven uluk tir a nih kha, I thangkam ah pawh pakhat mah an awh loh kha, beidawng tak a, sawntlung pawnga I thu ka hmuh che khan ka khawngaih che a, sakhi tuai hi ka kah tir ta che a nih hi,” a ti a……Chhuantea chuan tawngkam khat pawha chhang lo chuan sa dahna lam pan chuan a kal a, a kalkawnga nula pawh chu en lovin han kal pelh mai a tum a, mahse nula chuan a lo dang tlat a, “thilsawi duh ka nei, hawh saw tah sawn I sawi dun teh ang,” a ti a, Chhuantea chuan, aw pawh a ti lova, aih pawh a ti chuang lova, a  kal pel a, nula chuan a zui a, a sakhi kah a dahna hmun  sawntlung pawng hmun rem zet mai, a hahchawlhna hmun ah khan a dumbur chu phawrh in mei a zial a, a han tan leh a, kal paha zuk mai tum a  ni a, a chhan chu tukthuan ei a hun tawh avangin a hmanhmawh rilru ve deuh tawh a, chutia kal mai tuma a sa kah la a ah a tumlai tak mai chuan  nula chuan kal lo turin a ngen a, “ ka thusawi hi min ngaihthlak sak hram teh,” a ti a, chutia a ngen takah chuan Chhuantea pawh chuan kalsan mai chu a duh ta bik lova, hetihlai hian Chhuante hian nula hi a en duh miah lo. A enkhan hmeltha a ti lutuk a, a zunah a uai palh ang tih mawlh mai kha a hlauh ber a nih vanga en duh lo a ni a. Chutia kal mai tum tawh a nih avang khan a ding uaih tawh chu chu nula thusawi ngaithla tur chuan thuthmun a rem tha leh ta a, nula chu a bulah a lo thu a, ti hian a chanchin a sawi ta a…. “Langkaih ruam a lalber fanu ka ni a, ka sawitak ang khan I ram vak te, awtchiah lui dung lung pui chung vela I in perh kai tharh tharhte ka hmuh che khan ka duh lutuk che a, Chhuante, hawh min nei la, khawvela mi ropui ber ah ka siam ang che, chuan ho hran neiin ka pa lak atang pawn kan indang thei ang a, ram zautak kan enkawl ang a, sa chu I duh leh duh loh a thu a ni mai, he Langkaih ruam a hausa ber ah ka siam bawk ang che” tiin a sawm ta aa…. Chhuantea ngaihtuahna pawh a buai ve ta map mai…Nula hmeltha eltiangin chutiang a a sawm chu rilru buai lohna chi zia zang a ni lo, Mahse a rilru kap tu ber  mai chu mihring pangngai a ni ve tlat lo mai chu a ni a, ngaihtuahna siam a harsa a ti ve ngei mai le….Chhuantea chuan, “ eng pawh ni se hei tukthuan ei hun a pel lam mah tawh a ni a, hun dangah kan la sawizawm dawn nia,” a ti ta a. Chuti chuan a sakhi tuai kah ak chung chuan a haw ta a…..in a thlen chuan a chhungte chuan chaw an lo eisan hman tawh a, a chhungte rin loh deuh mai a sakhi a hawn chu an lawm tlang khawp mai a, a nu chuan, “ chaw te eikham fel te te la, hei I sa hawn chu I nauten an lo puah thei a lawm,” a ti a. Chaw ei chu a siamsak nghal zung zung a, A pa ngaih erawh a tha lo tulh tulh a,  tukdang aia a rei ta bik tlat mai te leh nidanga a zing thangkam en in Chepa leh Buarchawm vel bak hawn ngailo khan sakhi tuai a rawn la hawn leh zelte chu a pa ngaih ti tha lo tu a ni ting mai a, Chhuante, “ tinge tukin chu I van rei em em ve,” tiin a zawt hial a. Chhuantea chuan chaw ei chung chuan, “engdang mah ni love, sakhi hi ka pel duh a, ka rei ta deuh a lawm le,” tih zawngin a chhang a……..

Chutia chaw te a eikham hnu chuan a naute sakhi puah chu a puahpui zawm ve nghal mai a, a naute chuan lo awm hahdam rawh kan ti thei a lawm an tih pawh chuan a duh bik thak lova, a naute sa puah chu a pui ve nghal bawrh bawrh a, chutianga buai zualpui a reh hnu chuan Chhuantea chu a hma zan a a tlai var tawh avang khan a muzal mai mai chu a muhil nghal bawrh bawrh mai a, a mumangah chuan chu Lasi nula hmeltha em em mai bawk chu a hmu a,  a rawn ko a, Chhuantea chu a harh zawk a, reilote a muhil emaw a tih laiin a harh chiah a sana a han en chuan tlailam dar thum a lo ri dawn tawh chu niin, a thangkamte en tur leh sava riak ilo vel chang tur chuan a insiam nghal mawlh mawlh a, a rilru chhungril takah erawh chuan Lasi nula hmel tha em em mai bak chu a awm hlei thei lova, a ngaihtuah veng veng mai a, a insiam pah chuan a faifuk rat rat a, a insiam zawh chuan ram lam pan chuan a chhuak leh ta a. A rilru a Lasi nula hmuh inbeisei, beisei tak tak ngam chiah si lo chuan a awm a, chutiang thil vel ngaihtuaha akal zel lai chuan a thangkamna an huan peng chu a thleng chawpchilh nghal mai a, zinglamah a en tawh tho avang nge ni, nidanga a tih thin dan mah nise, tukin zing a a awh loh avang khan athang kam te chu kalpah vel mai mai tawh a, tin khua a tlai deuh tawh avangin sahnu thar a awm leh awm loh enthlithlai hmasak a duh bawk a vangin a thangkam chu a en uluk hman lo a ni. An huan mawnga sih an tlan thin ah chuan, a hnu thar a awm leh awm loh en tur chuan a chhuk thla zel a, chutih rual chuan a rilruah Lasi nula ngawt mai chu a awm a, hmuh leh a chak em em rualin, hmuh tawh loh chu a tana tha ber a nih a ring bawk si a, chu Lasi nula hmelthatna chuan  a zem a tan der a ni tih reng a hrelo.

Tichuan sa hnu chu a lo thar ang reng phian mai a, thangte te dawhin chan zai a rel ta a, ni suk chen vel ai maha hniam a ni tawh, a tla lek lek tawh tih chuan a thangte ah chuan a lawnkai a, sa lokal hun nghak chuan a thu ngawi ta hle hle mai a…….a rilru ah chuan Lasi nula ngawt mai chu a awm zawk a, hmuh leh a chak em em mai a. Chutih rualin kawng lehlam zawnga a ngaihtuah chuan a tan chuan hmuh loh chu a finthlak ber in a hre lawi si a, chutiang a Lasi nula chungchang vel a ngiahtuah neuh neuh lai chuan reilo te maw a tih kha, zan dar sarih a lo ri reng tawh mai a, haw zai a rel ve ta a…..

In a thlenchuan a chhungte tuilum lo lumsak chuan a inbual fai a, zan dang chi ni se vengthlang hmeithai fanu Puii rim turin a chhuak nghal mai tur a nia, mahse hemi zan hian lenchhuah zai reng reng a rel lova. A pa chuan Chhuantea nungchang chu a mak hi a ti tulh tulh mai a, a chik deuh deuh a, mak ti zual tulh lehnghal a. Engmah phei chu a zawt chuang hlei lova, chutia ringhlel ang zia zanga zawh pawh chu tlangvala pumpa a lung tih awih loh te reu reu a hlau ve a……

Karkhat chhung zet mai a thangkam entur chuan zing tin a kal ziah a,Tlai lamah lah nise a ramchhuak ziah bawk a,  mahse he Lasi nula nen a an in tawn atang khan sa reng reng hi a awk in a kap thei ta hauh lo mai a, a chhungte pawhin an rilru tak chuan mak an ti hle mai a. A diktak chuan sa hi an nghei ngai lo mai pawh ni lovin, sarep leh chepa ilo vel chu an rep tlar terh tuarh thin kha a ni a, kar khat zet mai chutia sa reng reng la thei lova a awm hnu chuan an sa rep neihsa pawh chu an ei zo ti tih tawh chu a ni deuh der mai a, sakhi sa rep tul khat chauh an nei tawh a.

Chutianga karkhat zet mai a reh tak vang2 hnu chuan, Chhuantea chu a lung a leng thei ta em em mai a, hmuh leh hlan a nghakhlel hle mai a, mahse a hmu leh mai thei tawh si lo…..hmuh leh tumin nitin mai chuan a ramchhuak a, thehmeh ang hlauh hian a reh hian a reh tlawk tlawk mai bawk si….a lungleng lutuk chuan awm ngaihna pawh hi a hre meuh lo a ni. A changin lui dungte a zawh vak a, a chang leh a lokal mial takin tiin zan thim dawn thleng thleng in a nghak a, mahse lokal tih reng reng a awm thei si lo…chutia, karkhat pumhlum thak mai lungleng leh beidawng em em a, a awm hnu chuan, Thawhtan zing a thangkam en tur a akal leh chuan, a thangkam zawng zawng ah chuan Chepa hi a lo awk vek mai a, a ngaih chu a ngam deuh huai in a in hria a. Lasi nula hmuh inring chuan a hawi vel ruai a,  mahse tumah a hmu bawk si lo, thawm hriat tur tal a awm hlauh dah law maw tiin a beng te an chhi a, rengchal hram leh zuva thawm bak thawm hriat tur reng reng a awm bawk si lo….

Chumi ni tlai chuan, a tihdan thin pangngai bawkin Chhuantea chu sa chang turin a chhuak leh a, ni chu a tla dawn suar suar tawh a, a sa channa tur thrangte ah chuan a thu vang tawh a, sa lokal hun nghak chuan ngawi rengin a thu a, chutah rei pawh a la thu hman lovang tih ah chuan Sazuk Pachal ki tha zet mai hi a rawn chhuak ta mai a, khua pawh a la thim lo, ni a tla fel awrh tih chauh a la ni a, sihdet hman pawh a la ngai lova….a silai chuan an tin vang vang a, a kah dawn chiah chuan, hmeichhe nui ri a hre ta tlat mai a, chu nui ri chuan a ti phu zawk a, a thawm hria chuan sa chu a tlanchhe ta a. A ruk tak chuan a thin a rim em em mai a. Khatianga sazuk chaltha leh ki hreu nalh kha a la kap miah lova, a ui hle mai a, chutia a sa chanchhuah ber a tlanchhiat takah chuan haw mai chu tha in a hre ta a. A sa channa hmun atang chuan zawi muangin a chhuk a, haw zai chu a rel ta a. Chutia haw tum a a in her rem chiah tih chuan “aw” a hre ta a, chu “aw” chu Chhuantea bengah chuan a mikhual thlawt lo. A hriat tawh hnu ngei a ni……. chu “aw” chuan, “Ka ramsa zinga ka chhuanvawr ber a nih kha, ka hmuh tir duh che a,ka rawn hruai a nih kha,” a ti a.  A hnu ah chuan chu Lasi nula hmeltha em em mai chu Chhuante a hma ah chuan a rawn kal phei ta a. Chhuantea chuan a lo en tlawk tlawk a, a hmuh lohna a rei ta bawk a a ngai ngang a niang, a en lo phal tawh bik lo a ni. Chhuantea chuan ngai hle mahse, a ngaihzia erawh a ti lang tha duh lem lova, a maherawhchu tih lan tum lo eng ang mahse a thup tak tak thei bik chuang lova. Chu Lasi nula chuan a duh thu leh a ngaih thin thu chu a sawi melh melh a, a pa in ramchhuah zen zen a phal loh thute, chuvanga bo ta vang vang a nih thu te, a lunglen thute a sawi a. Hemi tum pawh hian chhuantea chuan a ngaihthu te, a lunglen thute a zawn nasat thin thute chu a zep zo tawh bik lova, lungrual tak chuan an ti ti a, Lasi nula chuan inneihpui ah bawk a sawm a, mahse Chhuantea chuan hun lokal phawt sela la ngaihtuah that tur thuin a chhang thung a. A rilru takah erawh chuan a hma a kan sawi tawh ang khan, mihring pangngai a nih lohna tak chuan a rilru a luah reng a, chu chuan Chhuantea ngaihtuahna chu a ti buai em em reng a, a la ti buai zual zel dawn pawh niin a lang a ani.   Chumi atang chuan Chhuante a nen chuan chu Lasi chu an inzawl tan ta tak tak ta a ni. An in zawl thu hi Lasi nula chuan tuma hnena sawi lo turin a ti a, a sawi chuan thil thalo zawk a thlen palh a hlauh thute a sawi a, a thu a awih chuan A sazuk, a duat em em, nichin a a hmuh tir ngei mai pawh chu a la kahtir tur thu sawiin, tunah rih chuan saw laiah sawn I kah tur ka naute ka rawn hual chhuah tir ang, chu chu I lo  kap dawn nia a ti a,  hun a neih tam loh avanga a kal a hun tak thu sawi pah chuan, Chhuantea chu a kalsan ta rih a, a rang thei ang bera in hmuh leh chu a tiam a, chuti chuan tun hun atan chuan an inthen ta rih a ni. Lasi nula sawi ang tak tak chuan a hnu reilo teah chuan a sa kah tur Sakhi chu a rawn kal phei chhet chhet a, Chhuantea chu hmu lo niawm fahran hian lungmuang takin a bul vela hnim hnah chawr note chu a pet lawr den den a, ngaihngamlo tih hriat tak mai chuan a hawikual leh ang zik zek a, a changin a beng a tunhra a, tlanchhiat nghal mai in ring hian a awm a, mahse Chhuantea thawm reng reng chu a hre lo. Chhuante a chuan a silai chuan a tin vang vang a, a kap let chiang kher mai…chumi sakhi hawn chuan a haw ta a ni.

 Chhuantea chuan chumi atang chuan sa a la thei ta em em mai a, sa a kah loh leh a thangah hian a awk thei em em mai a, tin in aiin ram nuam a ti leh zual ta zawk bawk a. A pa ngaih tha lo lutuk chuan a tawp ah chuan Chhuantea chu a zawt ta rawih mai a, Lasi nula khan sawi suh, I sawi chuan thil tha lo zawk a thleng palh ang a tih avang khan a sawi duh lova, chhuanlam ho te te siam in a pha kawi reng a, a pa pawh chuan tihngaihna vak a hre bik lova, a tha en ve tawp rih ta ngawt mai a ni.

 Chutia Lasi nen an inzawl tak tak hnu chuan zep theih zia zang pawh a ni ta lova, a pa chuan a zawt leh thin a, mahse Lasi nula khan sawi lo turin a ti tlat mai si a, engtik lai mai pawh khan an zui/chenchilh reng a ni ta mai a. A chang phei chuan a pa leh a thenrual te hnen a sawi chu a duh rum rum thin chang pawh a awm thin a ni. Chutianga a lo nasat tak deuh hnu chuan a khua khua in an hre lo thei ta lova, a bikin a thian kawm thin leh a chhungte chuan an zawt uluk hle thin a, mahse a sawi ngam tlat lo mai a, sawi a tum ve leh hian Lasi ho kha an lo lang vat a, midang chuan an hmu ve thei ngai lo thung. Chutianga an in zawl tak tak hnu chuan Chhunatea chu in a haw loh zauh zauh a ching tan a, a chhungte pawn tih vak ngaihna an hre lo hle mai a, tawngtai a duh bawk si lova, an mang a ang ru ta em em mai a, ahnu deuh ah phei chuan an veng ti tih a ni deuh ber a. Mahni a ram chhuahte chu an phal lova, a naute ho chu zui ve reng turin a pa chuan a ti a, tin ramchhuak lo turin a khap nasa bawk a, mahse engtik lain nge a lo chhuah ruk hman te hi a chang chuan an hre ngai lo. A lo bo leh daih mai thin a. A unaute chuan a thangkam en na ah te an zui thin a, a thangkam te lah chu an han hmuh meuh chuan mi pangngai ngaihah chuan han awk thei chi zia zang hi a lo ni lova, mahse a rawn awk haw reng thin mai bawk si a, mak an ti hle mai a a ni. Chutianga hun rei fe a awm hnu chuan, a vena ven sen chi zia zang niin an hre ta lova, mangang ru tak chung si chuan ven em em hleihtheih a nih loha avang chuan an tha en ve ta ringawt mai a, a pa in a khap nasat avang khan Lasi ho chuan a pa chu an haw em em a, that turin Chhuantea chu an ti hial thin a ni.

A ramchhuak ni hnih ni thum a haw lo thin te chu eng vakah mah an ngai tawh lova, ngaiah an neih a, tumkhat chu karkhat lai mai a lo haw ta lova, a chungte chuan an ngaihtuah a, zawng tur chuan a pa chuan a naute ho chu a tir ta hial a. An zuk zawn chuan an hmu mai lova, nilengin an zawng a, thawm riva hriat tur takngial pawh a awm lova, thehmeh ang mai hian a reh tlawk tlawk mai a, an han au vak vak thin a, chhangtu reng an hre lo. Chutia beidawng em em a nileng mai a an zawn hnu chuan beidawn tawp nan tal tiin an han zawng kual leh a, a thangkamna hmun te, a ram chhuahna hmunte an zawng kim thawkhat viau tawh a, tlailam ni suk chen vel a ni tawh ang, bei tih dawn tawp nan tiin a thangkamna hmun ah chuan an let  leh a, a nau pakhat chuan an huan a thingkung lianpui mai a sava lo fu chu perh a tum lai tak chuan chu thing zar sang tak mai,  chhuahchhawng zar awn ah chuan tui tak mai hian a lo muhil bawrh bawrh lai chu a han hmu ta a,  an han  ko vak vak a, an au  thawmah chuan Chhuantea chu a rawn harh a, zawi muangin a rawn chhuk a, a hmel a dawldang em em a, a pilh/khem pheng phung bawk a,  a unau te ho chuan an hruai haw ta a ni. He a thingkung lawnna hi mipangngai tan phei chuan lawn ve mai mai theihna chi zia zang pawh a ni lo. Pa tling pa hnih pawm tia zet a lian a ni a, pan hnah zam tir nan an hmang a, mau leihlawn an dawh a, pan hnahte chu an lo thin a ni.

Chutia an hruai haw hnu chuan Chhuantea chu a awmdan chanchinte chu an han zawt a, a sawi hreh ngang mai leh nghal a, mahse sawi loh theih a ni tawh si lova, Kawngka khar vek ula ka sawi ang a ti a, kawngka te chu an han khar tha sauh sauh a, a sawi dawn chiah tih chuan Lasi ho chu an lo lang leh nghal a, engmah sawi lo tur a an tih avang khan a sawi chuan thah ah an vau a, tin enge maw ni hlek a lo sawi pawn an sawisa hrep zel thin kha a ni a, hemi tum pawh hian sawi an tum chiah kha, Lasi ho chuan an sawisa a, a samte chu a tuai thur a, an beng bu lawp lawp a, a bula mite chuan a sam thur pawp pawpte, an tuai bu lawp lawp te chu an hmu a, Lasi ho a ti tu te tak erawh chu an hmu ve thei miah lo. Chuti chung chuan sawi loh theih niin a hre lova, hetianga awm reng pawh hi amah pawh hian a ning rilru tawh a, a bo dan chanchin chu ti hian a sawi ta a, “ Khatia ka bo kha, hmun nuam lutuk tak maiah min hruai a, a nawmdan chu ka sawithiam lo,khawpui ropui tak a ni a, motor a tam em em mai a, zanah pawh kawtthler zawng zawng te hi chhun ang main a eng ut mai a, motor changkang tak maiah kan chuang a, kawngpui te lah chu a mam in a nuam em em a, a tlet hian a tle hen mai a, kan tleng delh delh hi a ni ber mai, nuam tak a ni” tiin a sawi a, chumi hmunah chuan kan cham reng a, hotel changkang tak tak ah kan awm a, eitur tuihnai tha tha kan ei bawk a, a nawmdan chu ka sawifiah thiam lo,” a ti hial a ni. Tichuan hemi hnu hian a chhungte chuan ramkal chu an khap ta hial a, a thiante pawh chuan a rilru lak pen dan tur zawngin a bulah chuan an tap nileng deuh chawt a, a awmdan te chu an zawt thin a, sawi tak angkhan Lasi ho khan sawi an phal loh miau avangin a la sawi tha ngam chuang lova, hetiang lam a lo sawi hlek tawh chuan a chhuah leh ve leh an sawi sak hrep thin thu a sawi a, mahse a thiante chuan sawi tura an tih luih tlat avangin nikhat chu a thiante chu hrilh  a tum leh ta a, Chutia a thiante bul a sawi a tum lai tak chuan Lasi ho bawk chu an rawn kal leh a, bang awng atang ten an lo bih thla a, Chhuantea chuan a hmu vek a, a thian te bulah pawh, “ saw an lokal leh tawh saw in hmu ve lo em ni,” a ti hial nghe nghe a ni.

A hnuah chuan, chutianga khawpui mawitak an fanpuina ni awm a a sawi te chu a unaute chuan hmuh an chak em em a, a Lasi zawlna ram ah chuan hruaiin an kalpui leh a, an han enchian chuan Changel hmunte hi a lo pe hen hun mai a, Rairuang hmunte chu a lo thelh veng vung mai a, helai ngei hi khawpui nuamtak fanpui aa inngaihna lai hmun kha niin an ngai nghet ta hmak a, a mah ngei pawh chuan, an hruai bo tanna na hmun ni a a sawi a ni nghe nghe a ni, chuvang chuan rinhleh rual lohin helai hmun ngei hi Singapore khawpui tluka mawi leh nuam a Lasi ho in a mit an lo tih delna hmun chu ni ngeiin a rin theih a ni. 

Chutia a chhungten ram chhuah an phal lo chungpawh chuan Lasi ho chuan an hruaichhuak lui thin a, an sawisa leh hrep mai thin a, an sawisak hrep thin avang hian an tihdan hi a sawi ngam zen zen ngai lova, he Lasi nula hian a duh thlu ngang a niang, “ mihringah ka rawn chang ang a, khawchhak lam sumdawng angin ka rawn kal ang a, kan innei ang a, mipangngai nun in kan  nung dawn a nia, chuan kan khawsak pawh a nuam viau ang,” ti te pawh in a thlem thin a ni.

Hetia, Lasi ho in an tihbuai tak em avang hian a ramkal chhan chhuanlam thin a thangkam te chu a pa chuan zuk sut vek turin a ti a, a naute ho nen chuan a thangkam sut tur chuan an kal a, a thangkam te chu an sut phei zel a, he tah pawh hian thilmak deuh mai sawi tur a awm leh, a nin awlsam taka a phawi zung zung chu a naute chuan theihtawp chhuaha an tha zawng zawng sawmkhawm a an tan ngial pawn an phawi thei ve miah lo. Hmawlh khen bur mai mai pawh theih tawp a phawi ve an tum pawn an thei lo reng reng a ni.

A thangkamte sut a, a ramchuah an phal loh hnu ah phei chuan Lasi ho chu an thin a rim zual sauh emaw tih tur hi a ni a, a phal lo tu bera an ngaih a pa chu an haw em em mai a, a pa chu that turin an ti thin a, mahse Chhuantea chuan a duh lova, an ti lui tlat chung pawn a ni chuan a ti duh tlat  lova, hemi avang ringawt pawh hian sawisak a tuar hnem phah em em a ni.  A tawpah phei chuan  a pa that tur a an tih a, an thu a awih loh avang chuan a thahna tur a an tih a chemte hmawr chu an ulhtliahsak hial a ni. He chemte hi tun kum li kum nga liamta thleng kha chuan a chhungte hian an la kawl tha nghe nghe a. Tunah hian an la dah tha em tih ka hre mai thei tawh lo.

Tichuan a kalna hmun apiangah an zui emaw tih mai tur hi a ni a, a chanchin kimchang hi a thianten an hre chak thei em em a, mahse a sawi dawn apiangin an rawn ti buai zel a, a chanchin kimchang pawh hi tunthleng hian a hriat theih tak tak loh phah ta a ni. Hetiang reng reng a Lasi in an tih buai reng avang hian a chhungte chuan an khawlam a haw tir mai chu tha in an hre ta nghe nghe a, an khawlamah chuan Lasi ho chuan an umzui an ring bik tawh lo pawh a ni mai thei, chuan haw mai tur chuan an ti a, a ni pawh chuan hreh hle mahse atana tha tur zawk ah ngaiin lungawi tak in he khua hi a chhuahsan ta a ni. Khua a chhuahsan hnu a a awmdan hi ka hre zui tawh lova, a hnu daih ah, a mah leh a mah a intihhlum tak hial thu ka hre leh chauh a, a khawngaihthlak hle a ni. Heta tang hian Lasi ho hian thlahthlam mai lovin an la umzui zel a nih ka ring……….A TAWP TA