“Thlasik a lo herchhuah meuh chuan,thil siam
tinrengten ze thar chhuah in eng thawlna hla an sa a, tumah dang awt bik lovin
mawi em em in an damchhan siamtu fakin an mawina te an lantir thin.”
Ni chu a lo chhuak eng sur tawh a, ka piah
mual Nongthymai tlang pangper phei a Far hnahte chu a en tle sut mai a, Rangkachak
tui luan zawh hlim ang mai hian khawvel chu a tharin, chu zing nichhuak chuan a
chei danglama. Thlifim a lo thaw heuh heuh a, chu thlifim chuan Far hnahte chu
a chhem nghing dial dial a, Boruak chu a thiangin bawhbuaitu romei takngial
pawh awm lovin khua chu a thiang kuk mai a, Kut bawrte lah chuan kawr ipte leh
zak lum lai an chuh rawk rawk tawh a, inkuahkhawr hlat chung chuan Ni in Far
hnah a en tlet sut mai te leh thlifimin a chhem nghin del del te chu ka thlir
reng a, a aia mawi leh chuang tur hi a awm dawn em ni le…ka ti rilru vawng
vawng a.
Chu Sikni
Eng mawi em em mai chuan ka khua hi a tihar in ka lung ati leng veng veng a,
ruak riau hian ka inhria a, mahse eng thil nge ka mamawh ka hre chhuak thei
silo, hreawm tak siin a nuam veng veng a, khawhar tak siin ka hlim ru veng veng
lawi bawk si. Chutiang a lungleng leh khawhar taka ka awmlai chuan, ka rilru ah
thil pakhat, ka ngaihtuah zawng ringawt pawha ka tiril timur seng seng thin tu,
ka duh tawp theih loh alo lang a, chu thil chu “Zikpuii Pa Sikni Eng” kha a ni.
“Sikni Eng” tih hla hi Zikpuii Pa hian, zofate
tana rotling ni tur leh zo hnam a awmchhunga boral tawh ngailo turin, ni 7th,November,1950
khan a lo phuah chhuak a, thlasik hun alo herchhuah apiangin kan lunglenna hla
ber a ni ang a, a rei deuh deuh ang a, sak a hlawh zual deuh deuh zel ang..
Tichuan
Zikpuii Pa Sikni Eng chu ka rilru in ka sa riai riai a, a tawpah phei chuan
ngaihtuahna mai a sak leh hriat chu duhtawk lovin Zikpuii Pa sikni eng in
ziahna lehkhabu ngei mai chu, ka pindanah lut in ka va lachhuak a, ka chhiara
ka rilruin ka sa tel zel bawk a, a hma pawhin ka chhiar fova, mahse hemi tum
ang reng reng a uluk leh ngunthluk hian ka la chhiar ngailo. Hemi tum hi chuan
Zikpuii Pa ngaihtuahna leh hmuhdante zu(k) hriatpui a, Zu(k) hmuhpui pha ve rei
ruai hian ka inhria a, ka chhiara, ka chhiar nawn leh thin a, a rilzia leh a
thukzia manchhuak telh telh hian ka inhria a, phuah chawp chu a ni ngei a, phuah
luih erawh a nilo tih a lang chiang hle in ka hre thin. Hetiang ang reng reng a
thu mawi leh nalh a remkhawm thiam tur chuan, turtu a awmin eng rau emaw hian
Zikpuii Pa hi a pui a nih ka ring tlat. Tum vang ringawt a phuah chu ani lo tih
a hriat ngawih ngawih ani. Hla tamtakte hi chu a phuahtu in a tum vang reng a
phuah, phuah luih hi a tama, hetiang hi chuan belhchian pawh a dawl lo. He hla
erawh hi chuan belh chian hi a dawlin,a belchiangtu apiangin a mawina leh
hlutna an manchhuak tam telh telh zel dawn zawng a nih hi.
Thu leh hla lama khawvel huap pawha
lar pha thiau, William Shakepear te, John Donne te, John Dryden te, PB Shelly
te, meuh pawhin hei aia mawi hi chuan an chhepchhuak thiam bik hian ka ring
lo.. Zikpuii Pa pawh hi anni tual chaina hmun a seilian a tualchai ve ni ta ngat se, an huangchhungah hian a tel ve
ngei hian ka ring thin.
Zikpuii Pa
hian khawvel hun inher danglam dan hi a hrechiangin a hmufiah em em a, a hun a
zir zelin thing leh mau leh nungchate nunphung danglam dan te a hrechiang hle a
ni. Mitam zawk ten thing leh mau ten hnah thar chhuahin an nunphung an thlak
danglam ani tih pawh kan hriat loh lai, ngaihtuah pawh kan ngaihtuah phak loh
lai leh, nungchate hram pawh bengchheng leh ninawm mai a kan ngaih laiin
Zikpuii Pa thlirna mit leh beng atang chuan an mawiin an hlu em em a, Siamtu
fak nana zethar chhuah a, awrawl chhuah niin a hria a, chu a hmuhdan ang a
hmufiah a hrethiam ve turin min duh a, “
Thlir ve u, khawvel mawina hi..” tiin min au lawm lawm a, a hmuhdan leh a
hriatdan ang a hmuthiama hrethiam ve tur hian min ring ngam leh meuh silo a
niang, “ Hringmi leng hian dawnthiam ve
maw…??” a ti thlawt ta mai.
“
Kumsul lamang alo her chang hian,
Sikni eng mawi a rawn lang leh ta;
Zingtian lenkawl leh ram loh lentu,
Thingsiri zartin an mawi mang e,
Thlir ve u,khawvel mawina hi;
Nungcha rawl leh partin hian,
Siamtu fakin zia an tar;
Hringmi leng hian dawnthiam ve maw…?”
Zikpuii Pa tluka thlasik hun fakmawi
thiam hi an awm lovang, ti ila kan sawisual awm love. Nula mai pawh nilo, nulat
hunlaia that vanglai hun ber, tleirawl chhuah, hmeichhiate that vawrtawp hunlai
pawh hian tluk zo hian a hre lova, lei pangpar mawina chhante pawh hi he sikni
eng vang hi niin a hria a, mihringte themthiamna hmanga siam thil mawi tinreng
te zingah pawh tluk zo reng awm hian a
hre lova, hetiang khawpa sikni eng dahchungnunga fakmawi tawpthang si hian fak
zo tawk leh fakmawi tawk lovin ala in hre cheu a, “Ka fak seng lo’ng che
lungmawla’n” tiin hniam takah ala in dah talh zu nia..!!! “Zikpuii Pa” hei em em hi zawng a mak lutuk
deuh lo maw ka ti hial thin.
“
Tleitir sakhmelin a cho lo che,
Partin mawina pawh I zar an ni;
Sappui thiltin tuahrem thiam pawh hian,
Nang anga rawngmawi an ban ngai lo;
Aw, khawvel mawina sikni eng,
Ka fak seng lo’ng che lungmawla’n;
Nang hi ini ve ang remna,
Lalfa pawh khan a rawn pan.”
Lei
pangpar mawina te,nula kimtlang mawina leh thatna te chu an la chuai ngei dawn
a, he sikni eng hi zawng kum sang tam pawh vei mahse, hmel leh pianzia thlak
lovin alo la herchhuak leh zel dawn si a, hei vang hian a ni’ang remna lalfa
pawh khan a pian hun atan rawn thlan. A ni, he hun ang a mawina famkima thuam
hundang a awm silo.
Tichuan, Zikpuii Pa chuan sikni eng
mawi tak maiin thing leh mau a chhun hrin no nghelhte chu a thlir vawng vawng a
ni ngei ang, nungcha hlimzai vawr thawmte chu ngaihthlak nin har a ti a, a hawi
vel a, an nunhlui mualliam tawh hnute chu a suangtuahna mitthla ah chuan a lo
lang thar leh iarh iarh a, chung thilte chuan a lung a tileng em em mai a ni. Lungleng
ve lo awm ang mai a sava rual thlawhkual paha an inchhaih nak nak mai te chu a
awt in anmahni anga nun hman chu a chak ve ngawih ngawih a, he khawvel
lungngaihnate, lunglen khawharnate leh khawvel taksa lungkham buaina te chu
kalsan a, savate ang a nun hman chu a chak ve ta em em mai ni ngei tur a ni,
nun inthlengpuiah a sawm ta hial mai a ni. Chu savate thinlung pakhat ve mai nei
nena nun inthleng a, Eden mawlna rama chen a, siamtu faka sikni eng mawi hnuaia
zai vawr ve chu a thlang ta hial mai a ni.
“
Thinlai a fan nunhlui mualliam hnu,
Thinlai Darthlalanga’n a lo lang;
Suihlunglenin khuatin hawi ila,
Chuan ka nuam lentu zo thingtin hi,
Sirva lenthiam nun inthlengin;
Khawvel taksa lungkham pelin,
Chuan ka nuam ram loh lentu;
Zingtian sikni eng mawi lawmin..”
He hla hian Zikpuii Pa hi a
chawimawi a, Zikpuii Pa hian he hla hmang hian mi naran a nih lohzia leh mi
chunga leng a nih zia a phochhuak chiang hle a ni. Zikpuii Pa hian sikni eng hi
mawi a ti tak zet zet a, he hla tlar sawmhnih pali lekah hian ‘Mawi’ tih
ringawt pawh hi vawi sarih teh meuh a hmang a ni. Uluk leh ngunthluk takin han bih vang vang la, he
hla ropuina leh mawina hi I hmufiah tulh tulh ang a, I hmuchhuak zo thei lo
hial ang.
He hla phuahtu “Zikpuii Pa” tia kan hriat lar, KC
Lalvunga hi thuziak mi a ni a, zofate tan hian thahnem a ngai em em a, chu chu
a thuziak chhiar thinte tan chuan hmuhhmaih theih a ni lo, englai pawh hian
zofate tan hian dinhmun sang ber a hauhsak reng thin. Zofate tan hian a hlu
zual telh telh ang a, hla hi a phuah tam lo nangin a hla phuah chhunte erawh
chuan belhchet a dawlin hriathlawh tak vek a ni. He hla pawh hi a rei deuh deuh
ang a, a hlu zual deuh deuh zel ang. Thilmawi leh tha chuan belhchian a dawl si a.
**************************************
( He Article hi 30th,
October,2005, Shillong-a ka awmlaia ka ziah a ni.)
No comments:
Post a Comment