ZANLAI THLIFIM LEH KEIMAH

Chu tlaini tla tur eng no riai chuan khawvel mawina hi a ti fiah zual bik hian a hriat a, ka room tukverh atang chua ka thlir a, a ngaite in lung len a rawn kai tho leh a, ka lunglenna min chhawk zangkhai deuh beiseiin ka hla duh zawngte ka ngaithla a, mahse a zual zel bawk si.

Mitthla ah hun liamta te a lo lang a, chu thil chuan a chang leh min ti nui a, a chang leh min ti lungngai a, chutiang suangtuahna hlimthla vak vel, chhun leh zan ang mai a, rawn in let thawk thawk chuan ka suang tuahna te chu a hruaikual zel a, tin heti hi a ni a, chutia ka suangtuahna vak velin nulat tlangval kara hmangaihna lo piang an tih ang chi khawvela ka hmangaih ber leh ka hmangaih awm chhun ni kumkhua tawh tur nena kan in tawntirhni atanga tun hun thleng mai chuan chiang em em mai hian min ngaihtuah chhuah tir a…..

Tlaikhua a lo ngui a, zan thimin min nang a, chhakah inthlahrung tak mai hian chhawrhthlapui chuan a mawina zia rawn chhuah a, ka lunglenna chu rawn kai thawh belh in, ka nunkhua chu a ngui ruai mai a, Nghilh tawh hnu nunhlui min ngaihtuah chhuahtir a, Thlifim a rawn thaw heuh heuh a, hmana mi kha ka ngaihtuah a, tun ah te hian khawnge a awm ang a, enge a tih ve ang le….min dawn ve thin ang em le…..???

Chutiang a lungleng leh khawhar taka ka awmlai chuan, ka rilru ah thil pakhat, ka ngaihthlak kham theih loh leh ka lo duh em em thin, ZANLAI THLIFIM Lallianmawia Pachuau in a phuah leh a sak kha ka rilru ah a lo lang uar uar a……..

He hla hi Lallianmawia Pachuau hian Kawrthah khua a, Sawrkar hnathawka a awmlai, Ni 15^th, October, 1983 khan, kha tih hunlaia a ngaihzawng nen chanchin an in hriat khat deuh avangin, zanlai thlifim lo thaw seng seng chu an inkara palai a nih mial beiseiin he hla hi a lo phuah chhuak ta a ni.

Zanlai thlifim aw ka D te khan,

Palai iangin alo tir che maw;

Kip ten min hlan la biahthu D zawng,

Duhten ka lo ngaithla e.

Chu thlifim lo thaw seng seng chuan a phuahtu ngaihtuahna ah hian, “ Ka ngaih em em khan, palai ang in a lo tir che em ni..?? eng biahthu nge a rawn ken tir che min han hrilh teh, chu aia thu ngaihthlak chak leh beisei ka nei chuang hlei nem, duh takin ka lo ngaithla ang e” tiin chu thifim lo thaw heuh heuh chu a be ve mawlh mawlh ngei ang le……..

 Chhawrhthlapui zankal vangkhua en tu,

A lo herchhuak lenkawlah;

Zalengtin tualchai an nui za e,

Mahten runkhawhar ka nghah laiin.

Ni e, chutia lungleng leh khawhar taka a awmlai chuan chhakah mitin mai lung ti leng em em thin tu  chawrhthlapui chu a lo chhuak eng no nghulh mai a, khuangchawi thla tih takah, boruak a thiangin chu chhawrhthlapui pawh chu hun danga chhawrhthlapui kha a nit a lo emaw ni le tih tur khawp hian a mawiin a eng bik a, tlangval lungleng zualte chuan tingtang nen an ngaihzawngte leihkapui tlang sang lai leh tlangzawl hmun rem laiah te chuan an lunglenna thu chu an au chhuahpui vawng vawng hlawm bawk a, an zing a tel ve mai pawh chu a chak rum rum a…Mahse, an zinga tel ve chu a inthlahrungin a tibuaitu mai a ni ang tih a hlau leh si a, telve chak em em mahse, tel ve lova, an lunglenna auchhuahpui thawm chu amah a, a in khawhar tak mai atanga lo ngaihthlak chu a thlang ta zawk a ni ngei ang……

         

Suihlung len tuar har ka tih nan e,

Lem ang min der lul lola;

Nakin sirah min hnawldawn ai chuan,

Tunah min hrilh rawh I dawn lungruk.

\

Chutia a suangtuahna vak velin, a ngaihzawng chuan  amah ngaia a lunglenna te chu a lo hre ve ang em le, a ngaih ang hian a ngai ve ang em le…..tih te a ngaihtuah neuh neuh a. A chang leh a rilru chuan thil ni lo pui pui te a suangtuah a. A ngaihzawng chuan ngai ve lovin, midang a nei tawh a niang a, nge ani hian dawt min lo hrilh in, min lo ngaizawng der ve mai mai niang le….. tihte thlengin a ngaihtuah a, mahse chutiang tur chuan a phal bik si lo……a han ngaihtuah chianga ani phal a phal loh theih a niin a hre bawk si lo. A rilru chu a i pik em em mai ni tur a ni. Nakin a min duh leh lova, mi dang min neihsan leh chuan na ka ti lutuk ang a, ka tuarchhuak zo lo palh ang e, chutianga min tih dawn ai chuan, tunah hian i rilru tak tak chu min hrilh rawh a ti ta thlawt mai a ni….

Thal romei leh rengchal ngirte hian,

Keizawng suihlung min len e;

Nichhun awm har leh zantlai ah pawh,

D ngaih puan ang ka bang ve si lo.

Lunglenna hi a la na ve ngang ni tur a ni, a ngaihtuahna zawng zawng luahkhat tu chu a ngai em em mai a, a han hawi vel a, a thlang phai ruam vel a romei zam paw chiai maite leh rengchal lo kiu vawng vawng te chuan a lunglenna chu a ti zual a, zan a ni emaw, chhun a ni emaw, tlai a ni emaw, eng hun lai mai pawh chuan a ngaihzawng a ngaihna hi a ban loh thu a au chhuahpui vawng vawng mai a ni. Mi thenkhat te hian an ngaihzawngte hi a mah ang em em hian an ngai ve ang em le…a ngaihzawng nih a nawm dan tur leh a ngaihzawng nih a nawm dan tur bik zia hi ka ngaihtuah fo thin…..

D ngaihlai an khawtlang lunglen hi,

A nem billo kan tawnah;

Khuahmun len loh zawng a pawi thin e,

Mahse tawnni her na ngai an ti.

He hla phuahtu rilzia hi helai chang ka ngaihthlak thlen a piang hian ka hrechhuak thin….A hla tlar khatna leh tlar hnihna khian a rilzia a puangchhuak chiang hle hian ka hria, “D ngaihlai an khawtlang lunglen hi, A nem billo kan tawnah;” Eng ber nge sawi a tum tih hi hriat thiam a har ka ti a, a mah ngei la dam in zawhfiah hi ka chak thin……. “D ngaih AIIN khawtlang lunglen hi, A nem billo kan tawnah” ti ta sela chuan a sawi tum hi a chiang em em ang a, mahse, “AN” a hmang tlat mai hian ngaihtuahna a ti buai hle a ni. D ngaih lunglen hi, khawtlang lunglen aiin a na zawk in tuar a har zawk tih sawi a tumna nge, D ngaih lunglen leh Khwtlang lunglen a tuar kawp zawk……??? A enga pawh chu ni sela, Khua hmuna an lenglo kha pawi a tie m em a, mahse a bei erawh ti dawng duh bik mai lovin, Tawn lehni a her ngeiin a ring a,  “Mahse tawnni her na ngai an ti,” tiin beiseina sang tak in a in hnem ta ngawt mai a ni.

He hla phuahtu Lallianmawia Pachuau ngaihtuahna ram ah hian ka zuk in dah chhin hian a hrehawm dan tur ka ngaihtuah fo thin. Tu pawh hi lunglenna nei vek kan ni ang a, a lunglenna thu hetianga thu mawi leh nalh tak mai a, a phuahchhuak thiam bik hian mi chungchuang a nih zia a pho lang chiang hle a ni…A mah hi hrelo kan tam in a rinawm loh a, kan hre deuh vek zawkin a rinawm a, hla phuahtu a ni a, Zaithiam a ni bawk a, a hla phuah leh sak te hian zoram dung leh vang mai piah lamah, kan zohnahthlak awmna zawng zawng chu a hrutchhuak vek ti ila kan uar lutuk lawng chu maw…hla tam tak a phuah a, aman a sa zel bawk a, chung zingah chuan kan hriat lar em em, tuna kan sawi mek, “Zanlai Thlifim” te, “ Nghilhbiksuh Rinpui” te, “ Famchan hma chuan” tih te mai bakah a dang tam tak a la awm a ni.

Hetia, Lallianmawia Pachuau  “Zanlai Thlifim” leh ka ngaih em em nena kan nundan a  inrem ziate ka ngaihtuah neuh neuh zel a…ka ngai em em mai a, khuahmun len loh zawng a pawi a ni…….ni e, a pawi tak zet zet…..a bak chu chhiar tuten lo ngaihtuah zawm ve tawh mai teh u……